Nitelikli Kitap Okuma Erken Müdahale Programının (NİKO) Çocuklar ve Ebeveynleri Üzerindeki Etkilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi


Sinoğlu Günden T., Diken İ. H. (Yürütücü)

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2024 - 2026

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Destek Programı: BAP Araştırma Projesi
  • Başlama Tarihi: Eylül 2024
  • Bitiş Tarihi: Ağustos 2026

Proje Özeti

Erken çocukluk döneminde etkileşimli kitap okuma ebeveynler ve çocuklar açısından çok yönlü bir yarar sağlamaktadır. Bu nedenle özellikle yaşamlarının erken dönemlerinde çocukların etkileşimli kitap okuma uygulamalarıyla karşılaşmaları oldukça önemlidir. Çoğunlukla geleneksel okuma yöntemiyle gerçekleşen uygulamalarda bu çok yönlü etkilerden söz etmek mümkün olamamaktadır. Bu nedenle çocuklarla en sık etkileşime giren ebeveynlerinin etkileşimli kitap okuma açısından desteklenmesi önemlidir. Bu bilgiler doğrultusunda, bu çalışmanın amacı, etkileşim temelli bir kitap okuma programı olan NİKO Programı’nın ebeveyn-çocuk kitap okuma davranışları ve etkileşimine, çocukların gelişimlerine olan etkilerini ve sürecin ebeveyn-çocuk ikilisine yansımalarını kapsamlı bir şekilde incelemektir. Çalışmanın katılımcılarını yaşları 36-48 ay arasında değişen 20 tipik gelişim gösteren çocuk ve ebeveynleri, 20 down sendromlu çocuk ve ebeveynleri, 20 OSB olan çocuk ve ebeveynleri oluşturacaktır. Her bir gruptan katılımcıların 10’u deney grubunu oluşturacakken 10’u da kontrol grubunu oluşturacaktır. Araştırmada tipik gelişim gösteren, Down sendromu olan ve OSB’si olan çocukların ebeveynleri 3 farklı eğitim grubunu oluşturacaktır. Her bir ebeveyn grubuna NİKO Programı’nın haftalık olarak toplamda 12 haftada uygulanması hedeflenmektedir. Çalışmanın temel verileri nitel ve nicel veri toplama araçları ile toplanacaktır. Nicel veri toplama araçları arasında kişisel bilgi formu, Ebeveyn Davranış Değerlendirme Ölçeği (EDDÖ), Çocuk Davranış Değerlendirme Ölçeği (ÇDDÖ), Yetişkin Davranış Profili (YDP), Çocuk Davranış Profili (ÇDP), Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL), Erken Gelişim Evreleri Envanteri (EGE / EGE-SD) yer alacakken; nitel veri toplama araçları arasında ise video kayıtları, ebeveyn yarı-yapılandırılmış görüşme formu, ebeveyn günlükleri ve araştırmacı günlüğü yer alacaktır. Nitel verilerin analizinde tümevarımsal yaklaşımın kullanılması planlanmaktadır. Nicel verilerinin analizinde ise MANOVA’dan yararlanılması planlanmaktadır. Analizler sonucunda araştırma sonuçlar raporlaştırılarak sunulacaktır. Araştırma sonucunda uygulanan NİKO Programı ile ebeveyn-çocuk ikilisinin kitap okuma davranışlarının etkileşime dayalı bir okumaya dönüşeceği, kitap okuma sıklığının ve niteliğinin artacağı, bu deneyimler aracılığıyla ebeveyn-çocuk ikilisinin etkileşimlerinin nitelikli hale geleceği, bu sürecin çocukları ayrıca dil gelişimi, sosyal-duygusal gelişim, iletişim gibi gelişimsel alanlarda destekleyeceği sonucuna ulaşılacağı düşünülmektedir.