Akademik Veri Yönetim Sistemi
Eraslan Çapan B. (Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2019
Yaşlılık dönemi, hücre, doku, organ ve sistemlerde geri dönüşü olmayan kayıpların olduğu dönemdir. Bu kayıplar yaşlının
psikolojik durumunu, günlük yaşamını, sosyal aktivitelerini ve uyumunu olumsuz etkilemektedir. Yaşlılıkta bireyin çevreye
uyum gücü ve organizmanın iç ve dış faktörler arasında denge sağlama yeterliliğinin azalması da yaşlının uyumunu
zorlaştırmaktadır (Balkaya Çetin, 2016). Toplumun giderek yaşlanması ile birlikte yaşlılık ile ilgili sorunlar ve çözümleri
ülkelerin gündeminde olan önemli konulardan biridir. Toplumların gelişmiş toplum olduğunun en önemli göstergelerinden
biri yaşlılara sunduğu hizmetlerdir. Ülkemizde de toplam nüfus içinde oranı giderek artan yaşlıların ihtiyaçlarını da dikkate
alarak yaşlının fiziksel, zihinsel, psikolojik ve sosyal değişimlere uyum sağlaması için destek sağlanması gerekmektedir.
Geriatri kavramı yaşlı bakım ve tedavisini ifade etmektedir. Geriatrik hizmet çok disiplinli (multidiscipliner) ve disiplinlerarası
(interdiscipliner) çalışmalara dayalı olarak yürütüldüğünde daha iyi sonuçlara ulaşılabilir (Reuben, 2003). Bu bakış açısı
doğrultusunda günümüzde geriatri alanında çok disiplinli bir anlayışın yaygınlaşması gerekmektedir. Yaşlıların fiziksel,
sosyal ve psikolojik yönden desteklenmesi için doktor, hemşire, geriatristlerin yanı sıra yaşlı bakım elemanları, sosyal hizmet
uzmanları ve psikolojik danışmanlar da görev almaktadırlar. Sosyal hizmet uzmanları yaşlıların bakımında aracılık,
kolaylaştırıcılık, savunuculuk gibi rolleri yürütmekle sorumludur. Sosyal hizmet uzmanı ekip üyelerinin iş birliği
geliştirilmesine de katkıda bulunur (Duyan ve diğ, 2008). Ayrıca, hastanın ve ailenin tedavi sürecine katılımı ile ilgilenmekte,
ailenin ve bireyin psikososyal işlevselliğini ve kapasitesini geliştirmekte ve taburculuk sonrası takibini yürütmekle
sorumludurlar (http://www.nynj.va.gov/docs, 2015).
Yaşlı Bakım Elemanı Mesleki YeterlikKurumu (2015) tanımına göre, iş sağlığı ve güvenliği ile çevre koruma ile ilgili alınan
önlemleri uygulayarak, mesleği ile ilgili kalite gereklilikleri çerçevesinde hizmet alan, bireyin öz bakımı, yaşam alanını
düzenleme, yeterli ve dengeli beslenme, yaşama aktif olarak katılma, mobilizasyonu sağlama, ilaç dışı tıbbi bakımını sağlık
profesyoneli denetiminde yapma, tedavi sürecinde sağlık profesyonelini destekleme ve mesleki gelişim faaliyetlerine katılma
gibi görevleri olan nitelikli sağlık elemanlarıdır. Kısacası yaşlı bakım elemanları yaşlıların hayata sağlıklı şekilde uyum
sağlamasına katkıda bulunmaktadırlar.
Yaşlı bireyin yaşlılık dönemine hazırlanması, kendini birçok bakımdan güçlendirmesi ve yaşadığı uyum problemleri ve diğer
psikolojik sıkıntılarının atlatılmasında psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetleri de önemlidir (Çelebi ve Yüksel, 2014).
Yaşlı bireyin, bu döneme girmeden önce güçlendirilmesi, mutlu bir hayat sürdürmesi ve problem yaşadığında çözümünde
yardımcı olmak amacıyla psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinin yararlı olacağı söylenebilir (Bacanlı ve Işık-Terzi,
2013).
Bu bölümlerde eğitim alan öğrencilerin eğitimleri sırasında yaşlılara ilişkin tutumlarının belirlenmesi, mezun olduklarında
yaşlılara sunulacak hizmetlerin kalitesini belirleyecektir. Yaşlılarla çalışabilecek meslek elemanlarının yaşlılara yönelik
olumlu algıları, tutumları yaşlılara verecekleri bakımı ve hizmetleri daha olumlu etkileyecektir. Ayrıca öğrencilerin mezun
olmadan önce yaşlılara yönelik olumsuz ya da nötr algılarının düzeltilmesi için yardım almaları da sağlanabilir. Böylece
yaşlılara hizmet verecek öğrencilere mezuniyet öncesinde yaşlı bireylere yönelik olumlu tutum kazandırılması önem
kazanmaktadır. Böylece hem yaşlı bireylere duyarlı, yaşlı bakımına ilişkin bilgi ve beceriler edinmiş meslek üyeleri
yetiştirilebilir hem de bakım kalitesinin artmasına katkıda bulunulur.
Bu nedenle bu araştırmada üniversitemiz bünyesinde ön lisans ve lisans eğitimi veren yaşlı bakımı, sosyal hizmet uzmanlığı
ile rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumlarının ve yaşlılığa ilişkin bakış
açılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, yaşlı bakım bölümü, sosyal hizmet uzmanlığı bölümü ile rehberlik ve
psikolojik danışmanlık bölümünde öğrenim gören öğrencilerin yaşlılara yönelik tutumlarının ve yaşlılığa ilişkin bakış
açılarının kişilik özellikleri ile ilişkisi de incelenecektir. Kişilik, bir bireyi diğer bireylerden ayıran, onu eşsiz kılan, duygu,
düşünce, davranış ve tutumlarının bütünüdür (Köknel, 2005). Ayrıca, bireyin sosyal ve psikolojik tepkilerini etkileyen
belirgin özellikleridir. Bu nedenle kişilik özellikleri ile yaşlılığa ilişkin tutumlar arasındaki ilişkiyi incelemek yararlı olacağı
düşünülmüş ve yaşlılarla çalışabilecek lisans öğrencilerinin yaşlılığa ilişkin algı ve inançların kişilik özellikleri ile ilişkisinin
ortaya konması hedeflenmiştir.
2
Bu çalışmada Yaşlı bakım bölümü, sosyal hizmet uzmanlığı bölümü ile rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümü
öğrencilerinin yaşlılara yönelik algıları, yaşlılara yönel