Akademik Veri Yönetim Sistemi
Salur N. (Yürütücü), Şahin Y. L., Yıldız G., Yılmaz Y., Erarslan Turhan A.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2024
İşitme kayıplı öğrenciler sözlü iletişimdeki yetersizliklerinden ötürü benzer eğitim programlarındaki işitme kaybına sahip olmayan öğrencilere göre dezavantajlı durumdadır. Bu dezavantaj grafik eğitimi gibi görsel örnekler ve uygulamaların yoğun biçimde yer aldığı programlarda farklı bir boyuta taşınabilmektedir. Olağan şartlarda işitme kayıplı öğrenciler ders anlatımı sırasında dudak ya da işaret dilini okumak amacıyla anlatıcıyı izlemekte veya son yıllarda bilişim teknolojilerinin getirdiği yeniliklerden biri olan dikte yazılımları ve mobil uygulamaları kullanarak anlatıcı yerine dikte uygulamasının çalıştırıldığı cep telefonu ekranını izlemektedirler. Cep telefonunun mikrofonu aracılığıyla ortamdaki konuşmayı anlık olarak işleyen ve metne dönüştüren dikte yazılımları kullanımı giderek artan, kullanışlı araçlardır. Ancak görsel verilerin, örneklerin ve elemanların eğitim programının önemli bir parçası olduğu alanların ders anlatımı esnasında dikkatin anlatıcıya ya da dikte uygulamasının kullanıldığı cep telefonu ekranına yöneltilmesi sözlü iletişim yetersizliğinin neden olduğu dezavantajlı olma durumunu, olumsuz yönde etkileyip arttırmaktadır.
Araştırmanın odağındaki Grafik Tasarım Bölümü gibi görsel iletişime dayalı eğitim programlarında ele alınan dersler doğası gereği çoğunlukla görsel kavramlardan, uygulamalardan ve örneklerden oluşmaktadır. Dolayısıyla ders yürütücüleri ders anlatımı sırasında çizim, fotoğraf, grafik gibi görsel örnekler ve açıklamalara yer verme ihtiyacı duymaktadır. Ancak işitme kayıplı öğrencilerin eğitiminde anlatım sırasında görsel örnek kullanımı öğrencileri anlatıcı ya da dikte programı ile paylaşılan görsel örnek arasında anlık tercihler yapmak zorunda bırakabilmektedir. Dersi takip etmek için dikte uygulamasını kullanan öğrenciler görsel örneği incelerken, örnek üzerinde açıklama yapan ders yürütücüsünün açıklamalarını kaçırabilmekte ya da bu açıklamaları kaçırmamak için dikkatini cep telefonu ekranından ayırmadığı için paylaşılan görsel örnekleri yeterince inceleyememe sorunu ile karşılaşabilmektedirler.
Bu çalışmada, işitme kayıplı Grafik Tasarım öğrencilerin eğitiminde kullanılmak üzere ders anlatımına yazılı diktenin yanı sıra görselleri dahil etmeyi mümkün kılacak bir dikte yazılımı kullanılacaktır. Bu yazılımın ders yürütücüsünün sözlü anlatımını dikte ederek bilgisayar ekranı ya da projeksiyon aracılığıyla sunum ekranına yansıtırken, anlatımda geçen ve öncesinde ders yürütücüsünce belirlenmiş anahtar kelimeleri tıklanabilir bağlantılara çevirmesi planlanmaktadır. Ders yürütücüsünün belirlediği bu kelimeler ve görsel örnekler sunum esnasında ekrana yansıyacaktır.
Araştırmanın amacı geliştirilen bu yazılımın Anadolu Üniversitesi Engelliler Entegre Yüksekokulu’nda yürütülen, mevcudunun tamamı işitme kayıplı üniversite öğrencilerinden oluşan BİL294 – Bilgisayar Destekli Görüntü İşleme Giriş ve GRA438 – Grafik Tasarım Proje II derslerinde kullanımına yönelik katılımcı görüşlerinin belirlenmesidir.