Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kurnaz E. (Yürütücü), Çavuşoğlu T.
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2027
İş fikrinin adı “AFOTİZMA- Afet ve Acil Durumlarda Otizmli Bireylerin Dirençliliğini Artırmaya Yönelik Simulasyona Dayalı Oyun Tasarımı” olarak belirlenmiştir. İş fikrinin temel amacı otizmli bireylerin kendilerine, ailelerine, bakım verenlerine, sağlık ve acil durum personeline yönelik olarak hazırlanacak simülasyona dayalı bir oyun tasarlanmasıdır. Bu oyun aracılığıyla yukarıda bahsedilen kişi ya da grupların, otizmli bireylerin afet ve acil durumlarda karşı karşıya kaldıkları güçlüklerin önlenmesi, bu bireylerin afetlerin yıkıcı etkilerinden mümkün olan en az hasarla kurtulmalarını ve afet ve acil durum operasyonlarının verimliliğinin artırılmasının sağlanması amaçlanmaktadır. Hazırlanacak olan oyunu kullanacak olan bireyler, etik olarak sorun yaşamadan, zamandan ve mekandan bağımsız ve ekonomik olarak en düşük maliyetle afet ve acil durumda otizmli bir bireyle karşı karşıya olma deneyimlerini yaşayabileceklerdir. Dünya genelinde afet ve acil durumlara ilişkin olarak yaşanmış geçmiş deneyimler, başta otizmli bireyler olmak üzere özel gereksinimli bireylerin tamamının afet ve acil durumlarda tipik gelişen akranlarına kıyasla dört kat daha fazla tehlike altında olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte geçmiş afet deneyimleri, arama kurtarma, sağlık ve güvenlik personelinin otizmli bireylere ilişkin bilgi ve deneyim eksikliklerinin, afet müdahale operasyonlarını planlama, kaybolma ve buluntu durumlarını etkin şekilde yönetme, afet sırası ve sonrası güvenlik süreçlerinin uzaması gibi noktalarda sorunlar yaşadığını bildirmektedir. Diğer yandan bu nedenlerle afet ve acil durum esnasında sınırlı olarak kaynakların ve lojistik operasyonlarının da sekteye uğradığı da bildirilmektedir. Böylelikle gerek sosyal gerekse de ekonomik olarak kaotik bir durum olan afet halleri, yönetimi daha zor olan bir duruma dönüşmekte ve özel gereksinimli bireylere müdahale daha da zor hale gelmektedir.
Proje sonunda elde edilmesi planlananan iş fikrine ilişkin çıktılar şu şekilde tanımlanabilmektedir:
Projeye konu olan iş fikrinin çıktılarının birincisi, mobil (android ve İOS cihazlar) ve masaüstü (MacOs ve Windows sistemler) cihazlarda kullanılabilecek bir oyun yazılımıdır. Oyun yazılımı temel olarak otizmli erkek/kız karakter, oyun yazılımlarında FPS (First Person Shooter) biçimi olarak tanımlanan ve oynayanın yalnızca ellerinin temsil eden oyuncu karakteri ve oyunun farklı düzeylerinin meydana geldiği ortamlardan oluşmaktadır. Oyuncu tercih ettiği cihazdan oyuna giriş yaptıktan sonra temel değişkenleri (kendi yaşı, cinsiyeti, mesleği, eğitim durumu, otizmli karakterin cinsiyeti gibi) belirleyecektir. Daha sonrasında ise sırasıyla hazırlanacak olan iletişim kurma, davranış yönetimi, yönerge verme, ipucu sunma gibi aşamaları tamamlayacaktır. Daha sonrasında ise öğretmek istediği davranışı (örneğin çök-kapan-tutun yapma) ve öğretmek istediği alanı (örneğin okul) seçerek oyun karakterine bu becerileri ekranda çıkan yönergeler arasında doğru tercihleri seçerek öğretmeye çalışacaktır. Oyuncu doğru seçenekleri tamamladığında bir üst düzeye geçebilecektir. İş fikrine konu olan oyun başlangıçta iki karakter ve en az 20 ortamdan oluşacak şekilde tasarlanacaktır.
Proje sonunda elde edilecek çıktılardan bir diğeri ise oyun motorudur. Proje kapsamında otizmli bireylerde afet yönetimi konusunda hazırlanacak olan oyun motoru, otizmli bireylerin dışında tüm özel gereksinimli bireylerde ve çeşitli alanlarda(örneğin eğitim, sosyal hayat) farklı becerilerin edinilmesinde kullanılabilir hale getirilecektir.
Projenin bir diğer çıktısı, hazırlanacak olan oyun yazılımının otizmli bireyler, aileleri, bakım verenler, sağlık, acil durum ve güvenlik personeli üzerine test edilmesidir. Bu sayede iş fikrinin rafine edilmesi, ve elde edilecek verilerin akademik yayınlara dönüştürülerek farklı akademik ortamlarda ( dergiler, konferanslar, paneller, kongreler) paylaşılması sağlanacaktır.
Proje çıktılarından bir diğeri isehazırlanacakise hazırlanacak olan oyun yazılımının yurtiçi ve yurtdışı tanıtımlarının yapılması ile gerek yurt içi gerek küresel alanda, proje çıktısının bilinirlik kazandırılması ve kullanılmasının sağlanmasıdır. Projede tasarlanması planlanan oyun Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca, Arapça ve Rusça olarak tasarlanacaktır. Bu yolla proje çıktısının uluslararası geçerliliğinin sağlanması hedeflenmektedir.
Projenin bir başka çıktısı olarak ise özellikle otizmli bireylerin ve diğer özel gereksinimli bireylerin eğitim seviyelerinin iyileştirilmesine katkı sağlanması gösterilebilmektedir. Otizmli bireylerin ve diğer özel gereksinimli bireylerin bireysel bir şekilde veya okul dışı eğitim çalışmalarını sürdürebilmeleri yaşam kalitelerini artırmaları bakımından önemlidir. Proje çıktısı olan oyun yazılımı ile, hedef kullanıcı kitlesinin yaşam kalitesinin olumlu yönde değişeceği düşünülmektedir. Hedef kitlesi arasında yer alan otizmli bireylerin, proje çıktısı olan mobil yazılım tabanlı uygulama ile, eğitimlerini kolaylaştırılması hedeflenmektedir. Böylece hem kendileri, hem öğretmenleri hem de aileleri için olumlu etki oluşturulması öngörülmektedir. Bu anlamda, sosyal sorumluluk kapsamında, hedef öğrenci kitlesi ve çevresi açısından, projenin önemli etkisi olacağı söylenebilir.
Son olarak projenin bir diğer çıktısı olarak Projenin gerçekleştirilmesi ile hedef kullanıcı kitlesi için farklı uygulamaların geliştirilmesine bir kapı açılacak, özellikle özel gereksinimli bireylerin eğitimi alanında sınırlı olan ar-ge çalışmaları için bir adım atılmış olacaktır. Ayrıca, yeni projeler üretilmesi ve proje kapsamının geliştirilmesi ile, projede çalışan araştırmacı sayısındaki artış ve üniversite- sanayi işbirliğine katkı sağlanması hedefler arasında yer almaktadır.