Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Doktora, 2024 - 2026
Onosma cinsi Boraginaceae familyasına ait olup Kuzey ve Güney
yarımkürenin ılıman ve subtropikal bölgelerinde yoğunluklu olarak
Iran-Turan ve Akdeniz bölgelerinin ılıman kesimlerinin yanı sıra Orta
Amerika, Kuzey ve Güney Amerika’nın orta kesimlerinde dağılım
göstermektedir. Bu familyası dünyada 154 cins ve 2500 tür ile temsil
edilmekte olup; en yaygın ve en büyük cinslerinden biri Onosma’dır.
Onosma, az çalışılan cinsler arasında yer almaktadır. Onosma cinsine
ait türler geleneksel olarak, yara iyileştirme, tümörler, bronşit,
bademcik iltihabı ve hemoroid gibi çok çeşitli rahatsızlıkların tedavisi
için kullanımının yanı sıra gıda aromaları ile ilaç ve kozmetik
endüstrilerinde de kullanılmaktadır. Onosma L. cinsi üzerinde
çok az fitokimyasal çalışmanın yapıldığını ve şimdiye kadar sadece bazı
naftakinonlar, alkaloidler ve fenolik bileşikler rapor edilmiştir.
Tez kapsamında Onosma onur-koyuncui Sezer bitkisinin toprak
üstü kısmından mümkün olursa uçucu yağ ve farklı polaritede ekstreleri
elde edilerek fitokimyasal ve biyolojik aktivite araştırmaları
gerçekleştirilecektir. Bu doğrultuda, bitkiden hidrodistilasyonla uçucu
yağ elde edilemezse MSD-SPME tekniği ile uçucu bileşenleri
zaptedilecektir. Bitkiden ekstraksiyonla sabit yağ asitleri ekstre
edilip, metil esterleri elde edilecek ve kimyasal kompozisyonları
incelenecektir. Ayrıca, bitkiden farklı polaritede çözücüler ile
ekstreler elde edilip, kimyasal kompozisyonları incelenecektir. Onosma onur-koyuncui bitkisinin
genel fitokimyasal profili belirleme çalışmalarında çeşitli
kromatografik ve spektroskopik tekniklerden faydalanılacaktır.
Ekstrelerin biyolojik aktiviteleri farklı sistem ve substratlara karşı
test edilecektir. Bu amaçla Onosma onur-koyuncui bitkisinin
farklı polaritelerdeki çözücülerle hazırlanan ekstreleri DPPH serbest
radikali süpürme etkisi, Troloksa eşdeğer antioksidan kapasitesi (TEAC),
oksijen radikali absorbans kapasitesi (ORAC) veya CUPRAC açısından
spektrofotometrik olarak ölçülerek tespit edilecektir.
Birçok hastalığın tedavisi için bitkisel kaynaklı ya da yarı sentetik
ürün arayışlarının hızlandığı günümüzde, benzer türler kimyasal ve
biyolojik aktivite özellikleri açısından potansiyel bir kaynak olarak
görülmektedir. Bu açıdan, Onosma onur-koyuncui bitkisinin fitokimyasal profili ve in-vitro
antioksidan ve anti-α-amilaz etkileri ilk kez bu proje kapsamında
belirlenecektir. Tüm bu çalışmalar bilim dünyasındaki Onosma
onur-koyuncui bitkisi hakkındaki eksikliğin bu açıdan tamamlanmasına
katkı sağlayacaktır.