Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivil Havacılık Yönetimi Ad., Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HAKKI BAĞAN
Danışman: Funda Rana Adaçay
Özet:
ÖZET SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMAYA YÖNELİK BİR SİVİL HAVACILIK MASTER PLAN ÖNERİSİ Hakkı BAĞAN Sivil Havacılık Yönetimi Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temmuz 2022 Danışman: Prof. Dr. Funda Râna ADAÇAY Her ülke, gelecek için ekonomik kalkınmada ilerlemeyi hedeflemektedir ve bu doğrultuda planlamalar yapmaktadır. Ekonomik kalkınma planları ulusal her sektör ile olduğu gibi, uluslararası ölçeğe uzanan havacılık sektörünün gelişimiyle de paralel ve karşılıklı bir ilişki içindedir. Master planlar, ülkelerin kalkınma yolunda varolan ve potansiyel kaynaklarının en uygun şekilde yönetimini ve geliştirilmesini sağlayan araçlardır. Bu doğrultuda bir sivil havacılık master planlaması, sektörün gelecekteki beklentilerine rehberlik etmek için yaratılır dolayısıyla bir master plan, başta havayolu taşımacılığı faaliyetleri olmak üzere tüm sivil havacılık faaliyetlerinin büyümesi ve geliştirilmesinde önem arz eder. Master planın sürdürülebilir, mantıklı ve maliyet etkin bir tasarım şeklinde olması gereklidir. Bir havayolu taşımacılığı sektörü (veya sistemi); Havalimanları, Havayolu işletmeleri, Yer hizmeti şirketleri, Hava aracı bakım faaliyetleri ve Hava seyrüsefer hizmetleri gibi kapsam olarak büyük ve çeşitli tesislerin toplamıdır. Aynı zamanda, bu sistemin diğer bileşenleri olarak şunlar sıralanabilir: Alt ve üst yapılar; Kural ve düzenlemeler, Kullanıcılar; Çalışanlar ve benzeri tüm paydaşlar. Bu kadar çok bileşene sahip olması nedeniyle, bir sivil havacılık master planı, uzun vadeli ve detaylı planlama gerektiren; güncel yönetim ve organizasyon tekniklerini içeren, politik ve siyasal kararlarla desteklenen çok disiplinli karmaşık, dinamik ve organik bir yapıdır. Gerçekleştirilmiş örneklerinde görüldüğü üzere sivil havacılık master planlarının, ulusal kalkınma planları kapsamına dahil edilmesi, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılmasında önemli katkılar sağlamaktadır. Bu nedenle sürekli geliştirilen söz konusu master planlar doğrudan ulusal ekonomik kalkınmaya katkı verirken, dolaylı şekilde de BM sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyum sağlamaktadır. Kısacası, sivil havacılık master planları sürdürülebilir kalkınmaya hizmet etmektedir. Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (International Civil Aviation Organization- ICAO)'nun ideal bir sivil havacılık master planı modeli için önerdiği temel beş stratejik hedefin (Emniyet, Kapasite ve verimlilik, Güvenlik, Ekonomik gelişmişlik ve Çevre), -toplamda on yedi tane olan- sürdürülebilir kalkınma hedeflerinden on beşi ile uyumlu olması bunun bir ispatıdır (Tablo 2.6'da özet olarak gösterildiği gibi). Ulusal kalkınmada sürdürülebilirliği gözeten bir ülke aynı zamanda havacılık alanında başarıyı arıyorsa, doğaldır ki, bu iki hedef birbirleri ile uyumlu olmak zorundadır. Yerelden başlayarak küresel çapta sürdürülebilir nitelikteki kalkınmayı hedefleyen böylesi bir planlama vizyonu gerek ulusal kalkınma planın gerekse master planın etkinliğini ve verimliliğini arttırırken, söz konusu planların başarılarını da destekleyecektir. Bu çalışmada Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik bir sivil havacılık master planı önerilmektedir. Yukarıdaki perspektifle çalışmanın kavramsal çerçevesi şu şekilde oluşturulmuştur: Kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma ayrımı, bu doğrultudaki stratejiler ve hedefler, Türkiye'nin ulusal ulaştırma ana plan ve politikası, Türkiye'nin ulusal havacılık politikası değerlendirilmiştir. Daha ayrıntıda, Türkiye'nin kalkınmasında havacılık sektörünün önemi, etkileri ve gelişimine yer verilmiştir. Bu bölümde Master Plan Genel Yaklaşımı kapsamında genel değerlendirmeler yapılmıştır. Kavramsal çerçeveye, ICAO tarafından belirlenen sivil havacılık faaliyetleri dahil edilmiştir. Sivil havacılık alanında küresel çapta söz sahibi niteliğinde olan bu kurum, alanın faaliyetlerini düzenlemektedir ve uluslararası teknik standartları belirlemektedir. Söz konusu faaliyetler şunlardır: Genel havacılık faaliyetleri; Ticari havayolu taşımacılığı, Havalimanı hizmetleri; Hava aracı bakım ve onarım hizmetleri; Sivil havacılık üretimi; Hava seyrüsefer hizmetleri; Havacılık eğitimi; Havacılık otoritelerinin düzenlemeleri ve diğer faaliyetlerdir. Çalışmanın yöntemini belirleyen araştırma tasarımında nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır ve elde edilen veriler tümevarımcı bir yaklaşımla analiz edilmiştir. Türk sivil havacılık master planının stratejik hedeflerinin ve başarı kriterlerinin belirlenmesi amacıyla, yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda yaratılan nitel veri setleri NVivo12 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuçlar ışığında, tema, kategori ve alt kategoriler oluşturulmuştur. Böylece, ICAO'nun önerdiği evrensel hedefler doğrultusunda sürdürülebilir kalkınmaya yönelik Türkiye özelinde bir sivil havacılık master planı önerilerek, bu planının stratejik hedefleri ve başarı kriterleri belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Sivil Havacılık Master Planı, Sivil Havacılık Faaliyetleri, Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO), Sürdürülebilir Kalkınma, Kalkınma ve Havacılık.