Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Bütünleşik Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, ECZACILIK FAKÜLTESİ, ECZACILIK MESLEK BİLİMLERİ BÖLÜMÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Tuğbanur TÜYSÜZ
Danışman: Temel Özek
Özet:
Bu tez çalışmasında Eskişehir Günyüzü Kavuncu Köyü Tuzlu alan bölgesinden toplanan endemik Anthemis fumariifolia Boiss. bitkisinin kapsamlı fitokimyasal ve biyolojik aktivite çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla bitkinin n-hekzanlı (HE), kloroformlu (KE) ve metanollü (ME) ekstreleri maserasyon yöntemiyle elde edilmiş ve LC-HRMS sistemiyle elde edilen ekstrelerin fitokimyasal içeriği aydınlatılmıştır. Bitkinin toprak üstü kısmından su distilasyonu yöntemiyle uçucu yağı (UY) elde edilmiştir. Uçucu yağın bileşimi gaz kromatografisi- kütle spektrometrisi (GC-FID/MS) ile belirlenmiştir. Fatty Acids Extraction Kit (Sigma) kullanılanarak bitkinin sabit yağı elde edilmiş ve fitokimyasal içeriği belirlenmiştir. Ekstreler türevlendirildikten sonra GC/FID ve GC/MS sistemleriyle içerikleri analiz edilmiştir. Bitkinin topraküstü, çiçek ve kök kısımlarının hekzanlı ekstrelerinin UPC2-PDA sistemi yardımıyla vitaminler ve karotenoitler bakımından içeriği, ICP-OES sistemiyle ise mineral içeriği belirlenmiştir. Ekstreler ve uçucu yağ değişik aktivite (DPPH, CUPRAC, TEAC, Anti- a- amilaz testleri) çalışmalarına alınarak biyolojik özellikleri tespit edilmiştir. Çalışmada, %70 sulu ME en yüksek verime (%5,15) sahip olmuştur. Uçucu yağ analizinde kamazulen (%27,2) ve trans-krizantenil asetat (%20,5) majör bileşikler olarak tespit edilmiştir. Mineral analizlerinde çiçek ekstresinde Na (4,9 mg/g), Mg (2,1 mg/g) ve Ca (3,7 mg/g), kök ekstresinde ise K (19,9 mg/g) en yüksek seviyelerde bulunmuştur. Sabit yağ analizinde hekzadekanoik asit metil ester, β-sitosterol ve nonakosan gibi bileşenler, LC-HRMS analizlerinde ise klorojenik asit, vanilik asit gibi fitokimyasal açıdan önemli bileşiklerin varlığı tespit edilmiştir. Biyolojik aktivite testlerinde hem UY hem de ME yüksek antioksidan kapasite sergilemiştir. Anti-a-amilaz enzim inhibisyonunda KE, ME ve UY yüksek aktivite gösterirken, HE en düşük etkiye sahip olmuştur.