• Ana Sayfa

İNANÇ TURİZMİ KAPSAMINDA RUSÇA HACNAMELERDE İSTANBUL

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Semra Aycı

Danışman: Aysel Kaya

Özet:

İnsanların seyahatleri boyunca kaleme aldıkları yazılardan meydana gelen seyahatnameler günümüzde önemli bir bilgi kaynağı olarak kabul edilmektedir. Rusların 988 yılında Ortodoks Hristiyanlığı kabul etmesiyle birlikte, kutsal topraklar olarak kabul edilen mekânlara hac seyahatleri yapılmaya başlanmıştır. Rus yazar Y. N. Trubetskoy’un deyimiyle “Rusların atalarının vaftiz edildiği Aya Sofya’nın bulunduğu kutsal şehir” olarak Rusların ruhani dünyasında ayrı bir öneme sahip olan İstanbul ya da Rusların adlandırmasıyla “Çargrad” (Çarların Kenti) bu hac seyahatlerinin önemli bir durağı olmuştur.  XI. yüzyıldan XIV. yüzyıla kadar hacca giden Rus seyyahların tuttukları notlar, Eski Rus edebiyatında hojdeniye (hacname) olarak adlandırılmıştır.  Hacnameler üç yüzyıl boyunca Rus gezi notları türünün tek örneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu araştırmada İstanbul’a gelen Rus Ortodoks hacıların yazdıkları hacnamelerde, kutsal mekânlar, kutsal emanetler, kutsal mekânların mimari özellikleri ve haklarında yazılan efsaneler, döneme ait toplumsal, kültürel ve siyasi yapı gibi unsurlar araştırılarak inanç turizmine yönelik hizmet veren turist rehberlerinin anlatımlarının zenginleştirilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu amaçla 1200-1389 yılları arasında Rusça yazılmış dört hacname temel veri kaynağı olarak seçilmiştir. Hacnameler araştırmacı tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Nitel yöntemin benimsendiği araştırmada çevirisi yapılan metinler, Maxqda’ya aktarılarak kodlar çıkarılmıştır. Elde edilen veriler tümevarımsal tematik analize tabi tutulmuş ve “Dinî unsurlar”, “Tarihî unsurlar”, “Sanatsal unsurlar”, şeklinde üç tema altında dokuz ana kategori tespit edilmiştir. Hacnamelerden elde edilen bilgilerin, İstanbul’a inanç turizmi amacıyla gelen turistlere yönelik turlarda, turist rehberlerinin anlatımlarına farklılık ve zenginlik katacağı düşünülmektedir.