18. yüzyılda Osmanlı hac yolunun güvenliği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SENA ÖĞÜLMÜŞ

Danışman: Mehmet Topal

Özet:

Hac, sağlığı ve maddi imkânları yeterli olan her Müslüman için farz bir ibadet olmuştur. Bu nedenle Müslümanlar kutsal beldelere ulaşabilmek için uzun süren tehlikeli bir yolu göze almışlardır. Ulaşım imkânlarının kısıtlı olduğu Osmanlı Devleti'nde sekiz ay süren bir yolculuk ile hac ibadeti tamamlanmakta idi. Yaklaşık sekiz ay süren bu yolculuk beraberinde birçok tehlikeyi de getirmiştir. Bu tehlikelerden en çok öne çıkanı urban eşkıyasının kervanlara saldırmasıdır. Hacı adaylarının güvenli bir şekilde yolculuğunu tamamlaması halife unvanına sahip padişahın prestiji için oldukça önemli bir konu olmuştur. Bu nedenle yolda birçok önlem alınmıştır. Yolculuk başlamadan önce bölge valilerine fermanlar gönderilmiş ve gereken tedbirlerin alınması istenmiştir. Hac yolculuğunun hem güvenli hem de daha rahat ve konforlu olması için yol boyunca kaleler ve hanlar inşa edilmiş, su kuyuları onarılmıştır. Bölgede anlaşma yapılan kabileler hem hacıların güvenliklerini sağlamak hem de rehberlik etmek için görevlendirilmiştir. Yolculuk, 18. yüzyıl boyunca kara üzerinden devam ederken teknolojinin gelişmesi ile deniz ulaşımı da hac ibadetinin yapılması için alternatif olmuştur.