36-72 AYLIK OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARIN BİLİŞSEL OYUN BECERİLERİNİN İNCELENMESİ


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, ÖZEL EĞİTİM, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİBEL SÜMER ÖNCEL

Danışman: İbrahim Halil Diken

Özet:

Bu araştırma 3-6 yaşlarındaki otizm spektrum bozukluğu (OSB) bulunan çocukların bilişsel oyun becerileri ile otizm derecesi, sosyal etkileşim düzeyi, vokal davranış örneği ve eğitimsel değerlendirme arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Çalışma grubunu 80 OSB’li çocukla anneleri oluşturmaktadır. OSB’li çocukların otizm derecelerini saptamak için Uyarlanmış Otizm Davranış Kontrol Listesi (UODK-L), bilişsel oyun becerilerini değerlendirmek amacıyla Bilişsel Oyun Değerlendirme Formu (BODEF), sosyal etkileşim düzeylerini değerlendirmek için Sosyal Etkileşim Değerlendirme Aracı (SEDA), vokal davranış örneklerini değerlendirmek için Vokal Davranış Örneği Değerlendirme Aracı (VODA) ve eğitimsel düzeylerini belirlemek için de Eğitimsel Değerlendirme Aracı (EDA) kullanılmıştır.

Araştırmada elde edilen sonuçlara göre bilişsel oyun becerileri, oyun çeşitlilik ve sıklık düzeyleri hesaplanmıştır. Oyun çeşitlilik ve sıklık düzeyleri ile diğer değişkenlerin ilişki düzeyleri SPSS programı ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda bilişsel oyun zamanındaki sıklık ortalamaları ile; U-ODKL arasında negatif yönde, SEDA arasında pozitif yönde, EDA arasında negatif yönde, VODA arasında negatif yönde ve istatistiksel bakımdan anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bilişsel oyun çeşitlilik ortalamaları ile; U-ODKL arasında istatistiksel bakımdan anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı, SEDA arasında negatif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye rastlanmadığı, EDA ve VODA arasında da istatistiki bakımdan anlamlı bir ilişki bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. İleri araştırmalarda ailelere ya da kardeşlere verilecek koçluk eğitimi ile çocukların oyun öğrenim düzeyleri incelenebilir.