GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ/ RİSKİ OLAN BEBEKLERE YÖNELİK DUYU-MOTOR FONKSİYONLAR İLE ETKİLEŞİM TEMELLİ GELİŞİMSEL DEĞERLENDİRME FORMU VE MÜDAHALE PROGRAMININ (DUMFET) GELİŞTİRİLMESİ


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Anadolu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşe Firdevs ARACİKÜL-BALIKÇI

Danışman: İbrahim Halil Diken

Özet:

Bu çalışmanın amacı, gelişimsel yetersizliği/ riski olan bebeklere yönelik Duyu-Motor Fonksiyonlar ile Etkileşim Temelli Gelişimsel Değerlendirme Formu ve Müdahale Programının (DUMFET) geliştirilmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek üzere Analiz (Analysis), Tasarım (Design), Geliştirme (Develop), Uygulama (Implement) ve Değerlendirme (Evaluation) ADDIE modeli temel alınarak uzman destekli ebeveyn uygulamalı bir müdahale programı hazırlanmıştır. Araştırmada tasarım tabanlı araştırma yaklaşımı olan Tip 1 Tasarım ve Geliştirme Araştırma yöntemi (DDR) kullanılmıştır. Araştırmanın analiz aşamasında alan yazın taraması ve altı uzman ile ihtiyaç analizi yapılmıştır. Tasarım ve geliştirme aşamalarında altı uzmandan ihtiyaç analizi ve alan yazın doğrultusunda oluşturulan değerlendirme formu için görüşü alınarak, DUMFET Uygulama Kılavuzu, Değerlendirme Formu ve Aktivite Kitapçığı hazırlanmıştır ve beş uzmandan kapsam geçerliği alınmıştır. Uygulama aşamasında; altı bebek (0-12 ay) ve on ebeveyn ile DUMFET Programı uzman uygulamalı ve ebeveyn destekli olarak pilot uygulaması gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulamadan elde edilen bulgular, DUMFET’in katılımcıların duyu-motor ve etkileşim temelli becerilerine becerilerine ilişkin performanslarında olumlu etkisi olduğunu göstermektedir. Elde edilen sosyal geçerlik bulguları, DUMFET’İn sosyal geçerliğinin yüksek olduğunu göstermektedir.