Ortak Malların Yönetiminde Kamulaştırma ve Özelleştirme Dışındaki Üçüncü Yol: Nobel’xxe ilham Veren Alanyalı Balıkçılar


Creative Commons License

Oluklulu S.

34. Uluslararası Maliye Sempozyumu, Antalya, Turkey, 24 - 27 April 2019, pp.85-89

  • Publication Type: Conference Paper / Summary Text
  • City: Antalya
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.85-89
  • Anadolu University Affiliated: Yes

Abstract

Malların ekonomik sınıflandırmasına göre ortak malların iki özelliği bulunmaktadır: bireylerin dışlanmasının zor olması ve ilave bireyin maldan faydalanmaya başlamasının diğer bireyin faydasını azaltmasıdır. Aynı sınırlı kaynağı kullanan bireyler Adam Smith’in önerdiği gibi kendi çıkarını maksimize edecek şekilde davranarak şimdiki zamanda bunu gerçekleştirebilirler. Bireysel çıkarı maksimize etme güdüsü ve ortak maldan bireyleri dışlamanın mümkün olmaması bir sonraki zaman diliminden başlayarak, ortakların trajedisi olarak anılan, ortak malın bozulmasına ve gelecek nesillere aktarılamamasına neden olmaktadır. Mahkûm açmazı, tam bilgi varsayımı altında, rasyonel stratejilerin ortak bir kaynaktan faydalanma durumunda rasyonel olmayan sonuçla karşılaşılmasını ifade etmektedir ki bu durum sosyal bilimlerin temelini oluşturan siyasi felsefe ve etiği de ilgilendirmektedir. Politika önerilerinden biri; meralar, ormanlar, balıkçılık alanları gibi doğal kaynakların kamulaştırılarak merkezi hükümet tarafından yönetilmesi ve kontrolüdür. Ortakların trajedisini önlemek için önerilen bir diğer politika; ortak mal üzerinde özel mülkiyet hakkı tesis etmektir. Ortak malların yönetiminde kamu-benzeri ya da özel-benzeri karma kurumlar da başarılı olabilir. Alanya balıkçılık kooperatifi koyduğu kurallar ile etkin, adil, katılımcılar tarafından yönetimi ve kontrolü sağlanan ortak mal düzenlemesi örneğidir.