Akademik Veri Yönetim Sistemi
YÜKSEKÖĞRETIM DERGISI, cilt.15, sa.2, ss.247-262, 2025 (ESCI)
Özet
Bu çalışma Türkiye’deki akademik kadın yönetici lider profilini
küresel boyutla karşılaştırarak betimlemeyi ve onların tüm
akademik liderlik pozisyonlarında yeterince temsil edilmemesine
yol açan engelleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca, kadın
akademisyenlerin bu engellerin nasıl aşılabileceğine dair gözlem
ve deneyimlerinin tespit edilmesi ve yeterli temsilin sağlanabilmesi
için ne gibi değişiklikler yapılabileceğine dair görüşlerinin alınması
amaçlanmaktadır. Karma yöntemli olarak tasarlanan araştırmada; ilk
önce Türkiye’de akademik kadın yönetici liderlerin durumu nicel
verilere dayalı betimsel istatistiksel teknikle incelenmiş ve kariyer
profilinin zaman içindeki anlık görüntüsünü vermek için tasarlanmış
bir kişi sayımı yapılmıştır. Sonra da betimleyici fenomenolojik desen
kullanılarak nitel araştırma yapılmıştır. Açık uçlu sorular yöneltilerek
mümkün olduğunca çok bilgi toplamak ve çok şey paylaşmalarını
sağlayarak ‘seslerinin’ duyulmasına izin vermek amaçlanmıştır. Bu
kapsamda farklı üniversitelerde çalışan ve akademik yönetici liderlik
deneyimi yaşayan/yaşamış olan 26 akademik yönetici kadın lidere
ulaşılarak yaşadıkları deneyim ve gözlemlerin ortak anlamı çıkarılmaya
çalışılmıştır. Nicel bulgular, farklı liderlik düzeylerinde akademik
kadın yönetici lider oranının erkek lider oranından düşük olduğunu
ve liderlik düzeyi yükseldikçe bu oranın düştüğünü göstermektedir.
Katılımcıların betimleyici ifadelerinin analiz edildiği nitel araştırma
sonuçlarına göre, Türkiye’de farklı pozisyon ve unvanlardaki
akademik kadın yönetici liderler “kadın” oldukları için liderliğe
ulaşma sürecinde; kurum içi rekabet, toplumsal roller, toplumsal yapı,
örtük cinsiyet ayrımcılığı ve daha fazla çaba gösterme zorunluluğu
gibi engellerle karşılaşmaktadır. Bu durum onların genel sağlıklarını,
psikolojilerini ve zaman yönetimlerini etkilemektedir. Ancak
katılımcıların Türkiye’deki erkek egemen akademik liderlik yapısının
geliştirilecek bireysel (zaman yönetimi gibi), kurumsal (pozisyonların
seçimle verilmesi gibi) ve toplumsal (kadın dayanışması gibi) çözümler
ile kırılacağını dair umutları bulunduğu anlaşılmaktadır.
Abstract
This study aims to describe the profile of academic women manager
leaders in Türkiye in comparison to the global dimension and to reveal
the obstacles that cause female academics to be underrepresented in all
academic leadership positions. It also aims to identify the observations
and experiences of women academics on how these obstacles can
be overcome and to get their views on what changes can be made to
ensure adequate representation. In this mixed-method study, the status
of women academic manager leaders in Türkiye was initially examined
using a descriptive statistical technique based on quantitative data and
a census designed to provide a snapshot of the career profile over time.
Subsequently, qualitative research was conducted using a descriptive
phenomenological design. The objective was to gather as much
information as possible by asking open-ended questions and to allow
the participants to share their experiences in depth. In this context, 26
academic women manager leaders working in different universities who
have experienced or are experiencing academic leadership were reached.
The common meaning of their experiences and observations was then
sought to be revealed. Quantitative findings show that the proportion
of academic women manager leaders is lower than the proportion of
male leaders at different leadership levels. This proportion decreases
as the leadership level increases. The results of the qualitative research,
which analyzed the descriptive statements of the participants, indicate
that women academic manager leaders in different positions and titles
in Türkiye encounter obstacles, including internal competition, unequal
gender roles, a patriarchal structure, implicit gender discrimination,
and the necessity of exerting greater effort to attain leadership positions
due to their gender. This has a negative impact on their general health,
psychology, and time management. Nevertheless, it is recognized that
the participants anticipate that the male-dominated academic leadership
structure in Türkiye will be dismantled through a combination of
individual, institutional, and social strategies. These include time
management techniques, elected positions, and women’s solidarity.