Akademik Veri Yönetim Sistemi
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.23, ss.255-265, 2021 (Hakemli Dergi)
Yunus Emre; günümüz Türk yazı diline büyük katkıları olan, önemli bir şairdir. Yunus Emre’nin
günümüze ulaşan iki eserinden biri olan Risâletü’n-Nushiyye, on üçüncü yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi
özelliklerini taşıyan, öğretici yönü ağır basan, dini-tasavvufi bir eserdir. Eylemsiler, uzun ve karmaşık
anlatıma elverişli, karmaşık dil yapıları sunar. Eylemsilerin bir türü olan ve belirteç yan tümceleri
kurmaya yarayan ulaçlar; temel tümceyi zaman, neden-sonuç, amaç, tarz vb. bakımından niteler. Yunus
Emre’nin sehl-i mümtenî kabul edilen dilinde ulaçların kullanımının betimlenmesi, bu çalışmanın temel
amaçlarından biridir. Bu çalışmada, ulaçlarla oluşturulan belirteç yan tümcelerini içeren karmaşık
tümceler ele alınmıştır. Çalışmanın evrenini Eski Anadolu Türkçesi dönemi eserleri, örneklemini ise
Yunus Emre’ye ait bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye oluşturmaktadır. EAT’deki ulaçlar; Gülsevin (2011,
s. 125-133)’den tespit edilmiş ve bu ulaçlar, RN üzerine en son ve güncel çalışma olan Boz (2017)’un
hazırladığı Risâletü’n-Nushiyye (Öğüt Kitabı)’nin Fatih nüshasında taranmıştır. Çalışma RN’deki zaman
ulaçları ile sınırlandırılmıştır. Temel işlevi koşul tümceleri oluşturmak olan ancak RN’de zaman işlevinde
de kullanılan -sA biçimbirimi ile EAT gramerlerinde durum ulacı olarak işaretlenen -ken biçimbirimi de
bu çalışmanın kapsamına alınmıştır. Taranan eserde tespit edilen ulaçların yan ve temel tümce
eylemlerinin birbiriyle etkileşimi, eylem özellikleri, tümce işlemcileriyle (görünüş, kip, zaman, özne
uyumu, olumsuzluk) olan etkileşimleri gibi sözdizimsel özellikleri ile anlamsal özellikleri incelenmiştir.