KAYNAŞTIRMA ORTAMINDAKİ İŞİTME KAYIPLI BİR ÖĞRENCİNİN İLKOKUMA BECERİLERİNE YÖNELİK DESTEK EĞİTİM SÜRECİNİN İNCELENMESİ


Tozak E., Karasu H. P., Girgin Ü.

V. International Euraisan Educational Research Congress, Antalya, Turkey, 2 - 05 May 2018, pp.1-2

  • Publication Type: Conference Paper / Summary Text
  • City: Antalya
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.1-2
  • Anadolu University Affiliated: Yes

Abstract

Problem Durumu

Okuma yaklaşımları, okuma programlarının hedeflediği amaçlara ulaşabilmede gereklidir. Ülkemizde 2006 yılından bu yana ilkokuma yazma öğretiminde Ses Temelli Cümle Yöntemi kullanılmaktadır. Türkçe Öğretim Programı ve Kılavuz Kitapta yer alan özellikler incelendiğinde, ilkokuma yazma programı; öğrenciyi merkeze alması, etkinliklerin dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu olmak üzere beş öğrenme alanı ile iç içe olacak şekilde yapılandırılmış olması, etkinliklerin öğrencilerin hazırbulunuşluk ve ihtiyacına yönelik düzenlenmesine önem verilmesi nedeniyle Dengeli Okuma Yazma Yaklaşımı’nın temel prensipleriyle benzerlik göstermektedir. Bu araştırmada öğretimsel uygulamalar, Dengeli Okuma Yazma Yaklaşımı ve Ses Temelli Cümle Yöntemi çerçevesinde düzenlenmiştir. İlköğretim yıllarında öğrencilerin okuma yazma becerilerinin gelişimi konusunda çeşitli etkinliklere yer verilmektedir. Çok ve çeşitli sayıda hazırlanan bu etkinliklere dinleme ve sözlü dil etkinlikleri, kavram öğretimi, ses çalışmaları, sözcük ve cümle çalışmaları örnek olarak gösterilebilir.

İşitme kayıplı çocuklar, okumayı normal işiten akranlarıyla aynı süreçlerden geçerek öğrenebilmekte, fakat işitme kaybına bağlı olarak dil gelişimlerindeki gecikmeden dolayı okuma becerilerini edinmeleri daha uzun olmaktadır. İşitme kayıplı öğrenciler ilkokuma sürecinde harf ses ilişkisi kurmada, sesleri birleştirme ve sözcükleri seslere bölmede, sözcüğün anlamına ulaşmada ve okuduklarını anlamada zorluk yaşamaktadırlar. İşitme kayıplı çocukların ilkokuma becerilerinin gelişimini etkileyen faktörler, bireysel ve çevresel faktörler olmak üzere iki grupta ele alınabilir. Bireysel faktörler kapsamında; işitme kaybı derecesi, erken cihazlandırma ve işitme cihazı kullanımı; çevresel faktörler kapsamında, erken eğitim, ev ortamı, okulda uygulanan öğretim programı, öğretmenlerin deneyimleri ele alınabilir.

Koklear implant uygulamalarının artmasıyla birlikte işitme kayıplı çocukların normal işiten akranlarıyla benzer şekilde sözlü dil ve akademik becerilerinin gelişme göstereceği beklentisi oluşmuştur. Bu nedenle işitme kayıplı çocukların normal işiten akranları ile birlikte eğitim alması anlamına gelen kaynaştırma uygulamaları hızla yaygınlaşmaktadır. Kaynaştırma ortamına devam eden işitme kayıplı öğrencilerle yapılan araştırmalar, işitme kayıplı öğrencilerin destek eğitime duyduğu ihtiyacı vurgulamaktadır. Ulusal alanyazında kaynaştırma ortamında eğitim alan işitme kayıplı öğrencilerin ilkokuma yazma sürecinin desteklenmesine yönelik bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu araştırmanın temel amacı; kaynaştırma ortamında normal işiten akranlarıyla ilkokul 1. sınıfa devam eden işitme kayıplı bir öğrencinin ilkokuma öğretimine yönelik sunulan destek eğitim sürecinin incelenmesidir. Bu amaçla ilişkili olarak; (a) İlkokuma becerilerini destekleme süreci nasıl gerçekleştirilmiştir? (b) Süreçte ne tür sorunlarla karşılaşılmıştır? (c) Bu sorunlara ne tür çözümler geliştirilmiştir? (d) Sürecin katılımcılara katkıları nelerdir? sorularına cevap aranmıştır.

Yöntem

Bu araştırma, normal işiten akranlarıyla ilkokul 1. sınıfa devam eden işitme kayıplı bir öğrencinin ilkokuma yazma becerilerinin desteklenme sürecini incelemek amacıyla eylem araştırması şeklinde desenlenmiştir. Eylem araştırması, eğitim ortamındaki bir öğretmenin, doğrudan kendisinin veya bir araştırmacıyla birlikte gerçekleştirdiği, uygulamada bir sorunu belirlemeye ve çözmeye yönelik sistematik veri toplamasını ve analiz etmesini içeren döngüsel bir araştırma yaklaşımıdır. Araştırma süreci, 29 Eylül 2016/22 Şubat 2017 tarihleri arasında öğrencinin okulu, kayıtlı olduğu özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi ile evi olmak üzere üç farklı ortamda gerçekleşmiştir. Araştırmanın katılımcıları; normal işiten akranlarıyla ilkokul 1. sınıfa devam eden işitme kayıplı bir öğrenci, araştırmacı/öğretmen, öğrencinin ailesi, sınıf öğretmeni, rehabilitasyon merkezinde çalışan öğretmen ve geçerlik komitesi üyeleridir. Araştırmanın amacı doğrultusunda veriler; araştırmacı günlüğü, görüşmeler, gözlemler ile geçerlik komitesi toplantı kayıtları kullanılarak toplanmıştır. Ayrıca katılımcı bilgi formu, geçerlik komitesi toplantı tutanakları, ders planları, ders kitapları, süreç ürünleri, öğrenci defterleri veri toplama sürecinde kullanılan belgeler niteliğindedir. Bu araştırmada verilerin toplanması ile analizi eş zamanlı gerçekleşmiştir. Görüşmelerin ses kayıtlarının ve ilkokuma yazma uygulamalarının ses kayıtlarının dökümü yapılmış, araştırmanın amacı doğrultusunda tekrarlayan durumlar belirlenmiş ve temalara ulaşılmıştır. Araştırmanın geçerliği ve güvenirliğini sağlamak amacıyla veri çeşitlemesi (triangulation) sağlanmış, alan uzmanlarıyla geçerlik toplantıları gerçekleştirilmiş, uzun süreli ve derinlemesine veri toplanmış; veriler ses kaydı ile belgelenmiş, bu kayıtların dökümleri doğrulatılmıştır.

Sonuç

Araştırma süreci; (a) hazırlık süreci, (b) uygulama süreci olmak üzere iki aşamada gerçekleşmiştir. Hazırlık sürecinde öğrencinin alıcı ve ifade edici dil becerileri, okumaya hazırlık becerileri değerlendirilmiş, katılımcılarla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Uygulama süreci; ilkokuma becerilerini desteklemek amacıyla etkinliklerin hazırlanmasını, görüşmelerin gerçekleştirilmesini, uygulamalara ilişkin değerlendirmeleri ve izleyen haftaların planlanmasını içermektedir. Uygulamalar, öğrencinin dil ve bilgi düzeyi temel alınarak Türkçe Öğretim Programı ve Kılavuz Kitap çerçevesinde ilk iki ses grubuna yönelik etkinlikleri içermiştir. Uygulama sürecinde, kavramlara ilişkin sorunlar ile dinleme ve anlamaya ilişkin sorunlarla karşılaşılmıştır. Geçerlik toplantılarında alınan kararlar doğrultusunda; (a)  etkinliklerin görsel materyaller ve gerçek nesnelerle desteklenmesi (b) etkinliklerin çeşitlendirilmesi ve tekrar edilmesi çözümleri uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarından yola çıkılarak, işitme kayıplı öğrencinin, ilkokuma sürecinde Türkçe Öğretim Programı ve Kılavuz Kitaptaki etkinliklerle birlikte çeşitli görsel materyallerin kullanılmasından, bireysel ihtiyacına yönelik etkinliklerin çeşitlendirilmesinden ve tekrarlanmasından fayda sağladığı söylenebilir.