Akademik Veri Yönetim Sistemi
13. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu, Tokat, Türkiye, 15 - 17 Mayıs 2025, ss.599-600, (Özet Bildiri)
Sosyal Bilgiler dersinin temel amacının etkin ve demokratik vatandaşlar yetiştirmek olduğu söylenebilir. Demokratik bir toplum oluşturulmasının, demokratik vatandaşlar yetiştirmeye bağlı olduğu, bunun da demokratik kişilik özelliklerine sahip bireylerle mümkün olabileceği ifade edilebilir. Etkin vatandaşlar yetiştirme sürecinde bireylerde demokratik kişilik özelliklerinin ve değerlerin inşa edilmesinin önemli olduğu aktarılabilir. Bireylerin sahip oldukları kişilik özellikleri ve yaşamlarına yansıttıkları değerler, onların toplumsal alanla ve onun norm ve kurallarıyla kurdukları ilişkileri, karar alma süreçlerine katılımlarını, hak ve sorumluluklara yönelik yaklaşımlarını şekillendirmektedir. Katılımcılığın ve toplumsal sorumlulukların bilincinde olma, hak ve sorumlulukların farkında olma, hoşgörü ve farklılıklara saygı duyma, eleştirel düşünme, adalet ve eşitlik duygusu geliştirme gibi demokratik kişilik özelliklerinin etkin vatandaşlar yetiştirmeyi amaçlayan Sosyal Bilgiler dersi kapsamında bireylere kazandırılabileceği ifade edilebilir. Öğretim programları ve ders kitaplarının, bireylere bilgi, beceri ve değerlerin aktarılmasında kullanılan temel araçlardan olduğu görülmektedir. Bu sebeple, Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda ve ders kitaplarında demokratik kişilik özelliklerine nasıl yer verildiğinin incelenmesinin önemli olduğu söylenebilir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve bu program kapsamında yeniden hazırlanmış olan 5. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında “demokratik kişilik özelliklerinin” nasıl sunulduğunun incelenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yönteminin desenleri arasında yer alan doküman incelemesi kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Araştırmadan elde edilen veriler, belirli bir tema söz konusu olmadığı için tümevarımsal yaklaşımla analiz edilmektedir. Analizler, NVivo 14 paket programı kullanılarak yapılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, ders kitabı, doküman incelemesi, demokratik kişilik özellikleri.
Main purpose of the Social Studies course is to help students to become affective and democratic citizens. It can be stated that the creation of a democratic society depends on raising democratic citizens, and this can be possible with individuals with democratic personality traits. The personality traits of individuals and the values they reflect on their lives shape their relations with the social sphere and its norms and rules, their participation in decision-making processes, and their approaches to rights and responsibilities. In the process of raising affective citizens, it is important to build democratic personality traits and values in individuals. It can be stated that democratic personality traits such as being aware of participation and social responsibilities, being aware of rights and responsibilities, tolerance and respect for differences, critical thinking, developing a sense of justice and equality can be gained to individuals within the scope of the Social Studies course aiming to raise affective citizens. Literature suggests that curricula and textbooks are among the basic tools used to transfer knowledge, skills and values to individuals. Therefore, it is important to examine how democratic personality traits are included in the Social Studies curriculum and textbooks. The purpose of this study is to examine how “democratic personality traits” are presented in the Century of Türkiye Maarif Model Social Studies Curriculum and the 5th grade Social Studies textbook that was re-designed within the scope of this curriculum. The research is carried out as document analysis, which is one of qualitative research designs. The data obtained from the research are analyzed with an inductive approach since there is no specific theme. The analysis is done using the NVivo 14 package program.
Keywords: Social Studies, textbook, document review, democratic personality traits.