Askerlik Hizmetinin Türk Vatandaşlığı Açısından Değerlendirilmesi

Vatandaşlık ve Yabancılar Hukukundaki Güncel Gelişmeler - Türk, Alman ve Avrupa Birliği Hukuku Açısından Bir Analiz, Eskişehir, Türkiye, 15 - 16 Mayıs 2009, ss.231-251

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: Eskişehir
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.231-251
Anadolu Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Askerlik müessesesi, siyasî, sosyal, güvenlik, strateji gibi pek çok perspektiften tarih boyunca her döneme damgasını vurmuştur. Askerlik yükümlülüğünün, gerek devletlerin kendilerini idame ettirebilmeleri, gerekse kişilerin yaşamları üzerindeki etkisi çok önemli bir yere sahiptir. Siyasi hak ve ödevler arasında değerlendirilen askerlik yükümlülüğü, ülkeden ülkeye farklılıklar taşımakla birlikte çeşitli şekillerde düzenlenmiştir. Pek çok ülkede askerlik yükümlülüğünün vatandaşlar açısından bağlayıcı olduğu, yabancıların kapsam dışında tutulduğu görülmektedir. Aynı zamanda çoğu ülkede erkek vatandaşları bağlayan bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır. Askerlik hizmetinin, zorunlu olup olmaması, ne şekilde yerine getirilmesi gerektiği, cinsiyet farkının gözetilip gözetilmemesi gibi hususlar konumuz dışındadır. Bu çalışmada, askerlik yükümlülüğünün sadece vatandaşlık üzerine etkileri inceleme konusu yapılmıştır.

Askerlik yükümlülüğünün vatandaşlık üzerine etkisini üç şekilde sınıflandırmak mümkündür: İlki, (1) Türk vatandaşlığına geçmek isteyen yabancı, göçmen ve mülteciler ile Türk vatandaşlığını kaybetme durumunda olanların durumudur. İkincisi, (2) aynı zamanda vatandaşlıklarından biri Türk vatandaşlığı olan çifte ve çok tâbiiyetlilerin durumu ile ilgilidir. Son olarak da, (3) yabancı ülkede yaşayan Türk vatandaşlarının askerlik yükümlülüğünü yapmalarına ilişkin ortaya çıkan özel durumlardır. Bu son durumda askerlik yükümlülüğünün gerek ertelenmesi, gerek dövizle yerine getirilmesine ilişkin pek çok sorunun ortaya çıktığını söylemek mümkündür. TC Anayasası ve Askerlik Kanunu başta olmak üzere mevzuatta askerlik yükümlülüğü ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Aynı zamanda bu konuya ilişkin olarak pek çok yargı kararı da bulunmaktadır. Çalışmamızda, askerlik yükümlülüğünün vatandaşlık müessesesi üzerindeki etkilerine ilişkin yukarıda sözünü ettiğimiz her üç durum da ayrıntılarıyla incelenmiş ve çeşitli vargılara ulaşılmıştır.