Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ankara Barosu XII. Uluslararası Hukuk Kurultayı, Ankara, Türkiye, 26 - 29 Mayıs 2022
Toplumun
temeli olarak görülen aile kurumunun bir birlik olarak korunması evrensel
olarak kabul edilmektedir. Aile hayatına saygı hakkı ile ilgili hukuki
düzenlemeler uluslararası ve bölgesel insan hakları metinlerinde kendine
doğrudan veya dolaylı olarak koruma bulmaktadır. İlgili metinlerde kişinin
evlenme, aile kurma, aile birliğinin korunması hakkına ve aile yaşamına hukuka
aykırı şekilde müdahalenin önlenmesine dair düzenlemeler yer almaktadır. İnsan
Hakları Evrensel Bildirgesinin 16. maddesinin üçüncü fıkrasında, Ekonomik,
Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesinin[1] 10.
maddesinde, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Sözleşmenin[2] 23.
maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin[3] 8.
maddesinde yer alan düzenlemeler bu düzenlemelerden yalnızca birkaçıdır. Uluslararası ve bölgesel insan hakları
hukukundaki düzenlemelerde kendine yer bulan aile hayatı hakkı, özellikle
göçmenlerin bulundukları topluma daha kolay uyum sağlamaları bakımından ayrıca
önem taşımaktadır[4].
Türk
hukukunda aile kurumu 1982 Anayasasının[5] 20.
maddesinde özel hayatın gizliliği düzenlenmiştir. Buna göre, herkes, özel
hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir ve özel
hayat ile aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Anayasanın 41. maddesinde ise
ailenin korunması ve çocuk hakları düzenlenmiştir. 41. maddeye göre, aile, Türk
toplumunun temelidir. Maddeye göre devletin görevlerinden biri, ailenin huzur
ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının
öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak ve ilgili
teşkilatı kurmaktır (AY. m. 41/f. 2). Her çocuk, korunma ve bakımdan
yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel
ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir (AY. m. 41/f. 3). Yine
Anayasanın 16. maddesine göre, temel hak ve
hürriyetler, yabancılar için, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla
sınırlanabilir.
Yabancılar
ve Uluslararası Koruma Kanununun (YUKK) 9. maddesine göre, Göç İdaresi Genel
Müdürlüğü (GİGM), gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini
alarak, kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye’ye
girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilir (YUKK m.
9/f.1). Türkiye’den sınır dışı edilen yabancıların Türkiye’ye girişi, GİGM
veya valilikler tarafından yasaklanır (YUKK m. 9/f. 2). Yabancılar hakkında
sınırdışı kararı verilmesi ve ilgilinin itiraz yolları ise YUKK’ta 52. madde ve
devamında düzenlenmiştir. İdarenin sınırdışı kararının ardından ilgili hakkında
ülkeye giriş yasağına dair verdiği karara karşılık yabancılar önce idare
mahkemesine, ardından da bölge idare mahkemelerine başvuruda bulunmaktadırlar.
Nihai olarak Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru sonucunda mahkemesinin farklı
kararları söz konusu olabilmektedir.
Bu çalışmada, öncelikle Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde, ardından da Türk hukukunda aile hayatının korunmasına dair düzenlemeler anlatılacaktır. Ardından, Anayasa Mahkemesinin son yıllarda verdiği farklı kararlar ışığında, yabancıların ülkeye girişinin yasaklanmasının hangi durumlarda aile hayatına saygı hakkının ihlali hangi durumlarda ihlal oluşturmadığı açıklanacak ve ilgili kararlar değerlendirilecektir.
[1]
RG. 18.06.2003 – 25142.
[2]
RG. 18.06.2003 – 25142.
[3]
RG. 19.03.1954 – 8662.
[4]
K. Jastram ve K. Newland (2003). Family unity and refugee protection. UNHCR’s
global consultations on international protection, refugee protection in
ınternational law. (Ed: E. Feller, V. Türk ve F. Nicholson). Cambridge:
Cambridge Yayınevi, s. 556.
[5]
RG. 09.11.1982 – 17863.
It is
universally accepted that the institution of the family, which is seen as the
foundation of society, is preserved as a unity. Legal regulations regarding the
right to respect for family life find protection directly or indirectly in
international and regional human rights texts. In the relevant texts, there are
regulations regarding the person's right to marry, to found a family, to
protect family unity and to prevent unlawful interference with family life. The
regulations in the third paragraph of article 16 of the Universal Declaration
of Human Rights, article 10 of the Covenant on Economic, Social and Cultural
Rights, article 23 of the Covenant on Civil and Political Rights and article 8
of the European Convention on Human Rights are just a few of these regulations.
The right to family life, which is included in the regulations in international
and regional human rights law, is also important, especially in terms of
allowing immigrants to adapt more easily to the society they live in.
The
institution of family in Turkish law Article 20 of the 1982 Constitution
regulates the privacy of private life. Accordingly, everyone has the right to
demand respect for his/her private and family life. Privacy of private or
family life shall not be violated. The protection of the family and children's
rights are regulated in Article 41 of the Constitution. According to Article
41, Family is the foundation of the Turkish society and based on the equality
between the spouses. According to the article, the State shall take the
necessary measures and establish the necessary organization to protect peace
and welfare of the family, especially mother and children, and to ensure the
instruction of family planning and its practice (Const. Art. 41/2). Every child
has the right to protection and care and the right to have and maintain a
personal and direct relation with his/her mother and father unless it is
contrary to his/her high interests (Const. Art. 41/3). But according to Article
16 of the Constitution, the fundamental rights and freedoms in respect to
aliens may be restricted by law compatible with international law.
According
to Article 9 of the Law on Foreigners and International Protection (LFIP), the
Directorate General of Migration Management when necessary and upon
consultation with the relevant government departments and institutions, may
impose an entry ban against foreigners whose entry into Turkey is objectionable
for public order, public security or public health reasons (LFIP Art. 9/1). The
Directorate General or governorates shall impose an entry ban for foreigners
who are deported from Turkey (LFIP Art. 9/2). Making a deportation decision for
foreigners and the means of appeal of the person concerned are regulated in
Article 52 of the YUKK and its continuation. Foreigners apply first to the
administrative court and then to the regional administrative courts in response
to the decision of the administration regarding the ban on entry to the country
after the deportation decision. Finally, as a result of individual applications
to the Constitutional Court, different decisions of the court may be in
question.
In this
study, firstly the international conventions to which Turkey is a party, and
then the regulations on the protection of family life in Turkish law will be
explained. Then, in the light of the different decisions made by the
Constitutional Court in recent years, it will be explained in which cases the
ban on entry of foreigners does not constitute a violation of the right to
respect for family life, and the relevant decisions will be evaluated.