Akademik Veri Yönetim Sistemi
14th INTERNATIONAL MARDIN ARTUKLU SCIENTIFIC RESEARCHES CONFERENCE, Mardin, Türkiye, 1 - 03 Haziran 2025, ss.92-93, (Özet Bildiri)
Bu çalışmanın amacı, görece yeni olan ve metin odaklı derlemlere dayalı çözümlemelerde
kullanılan dilbilimsel söylem analizi (DSA) yönteminin tanıtılması, kullanım alanlarının ortaya
konulması ve tartışılmasıdır. Bunun için öncelikle yöntemin tanımı yapılmış, ardından
uygulama aşamaları olan söz varlığı incelemesi, metafor analizi ve argüman yapısının ortaya
konulması süreçleri örneklerle açıklanmıştır. Bu açıklamaların ardından, yine derlem temelli
söylem çözümleme yaklaşımlarından biri olan eleştirel söylem analizi (ESA) ile DSA yöntemi
karşılaştırılmış; aralarındaki yöntemsel ve kuramsal farklar tartışılmıştır. Bu karşılaştırma
bağlamında, DSA’nın tarafsızlığa daha yakın durduğu, ideolojik angajmandan uzak analizlerde
tercih edilebileceği, buna karşın ESA’nın normatif ve eleştirel tutumu ile öne çıktığı
belirtilmiştir.
Çalışmada, dilbilimsel söylem analizinin; politik söylemlerden ideolojik tanımlara, toplumsal
rollerden kimlik inşasına, kültürel yapılar ve toplumsal değişimlerin artzamanlı olarak takip
edilip ortaya koyulabilmesine kadar geniş bir yelpazede kullanılmaya uygun bir yöntem olduğu
vurgulanmıştır. Özellikle çocuk hakları, inanç özgürlüğü, engelli bireylerin temsili, toplumdaki
farkı cinsel yönelimli bireylere yönelik tutum ve göçmen karşıtlığı gibi konularda, eleştirel bir
tavır takınmadan, yalnızca veriye dayalı nesnel analizler yapılması hedeflendiğinde DSA’nın
büyük bir olanak sunabileceği sonucuna varılmıştır.
DSA, bunun yanı sıra politik olarak konumunu ifade eden bir grubun, ifade ettiği yerde ne
ölçüde durduğunun tespiti için de kullanılabilir. Örneğin; liberal olduğunu ifade eden bir siyasi
parti gerçekten liberal midir ya da ne ölçüde liberaldir sorusunun, o partiye ait derlemin
oluşturulması ve yapılacak bir DSA çalışması ile yanıtlanabildiği görülmektedir. Böylelikle bu
yöntemin hem nicel hem nitel söylem çalışmalarına uyarlanabilir esnek yapısı ile söylem
araştırmalarında önemli bir alternatif sunduğu ifade edilmiştir.