Ksenophon'un Sokrates'i Kimdir?


Creative Commons License

Celilzade H.

FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), sa.42, ss.25-44, 2025 (TRDizin)

Özet

Çalışmamızda Ksenophon’un eserlerinde Sokrates’in nasıl konumlandırıldığı üzerinde duracağız. Bu bağlamda onun kendi içerisinde tutarlı bir Sokrates imajı oluşturup oluşturmadığı sorusuna yanıt arayacağız. Savunacağımız tez, Ksenophon’un Sokrates’inin varlığa yönelik akıl yürüten bir filozof olmadığıdır. Yani onun Sokrates’i varlığa dair nazarî tartışmalar yürütmeyen, bu konularda aklın yetersiz olduğunu söyleyen ve ancak tanrılara danışarak varlığa dair bilgi sahibi olabileceğimizi anlatan birisidir. Ksenophon’un Sokrates’i ruhunda uyumu yakalayan kimsedir ve herkesin bunu yapabileceğini düşündüğü için ruhtaki uyumla birlikte ortaya çıkan güzelliğin pazarlayıcısıdır. Bu güzelliğe aşkla yönelen insanların mesleklerinden asılı olmayarak başarılı olacaklarını ve iyi ve güzel kimselere dönüşeceklerini beyan eden bir Sokrates’le karşı karşıyayız. Bu bağlamda Ksenophon’un Sokrates’i Delphoi kehanetine yani en bilge kimsenin kendisi olduğuna dair Apollon’un sözlerine, herkesin ruhunda uyumu yakalamaları sebebiyle onun gibi olabileceği için şaşırır.  Makalemizde Ksenophon’un Sokrates’le ilgili olan eserlerini hermenötik yaklaşımla metinlerarası bir şekilde irtibatlı olarak yorumlayacağız. Türkçe felsefe literatüründe Ksenophon’un Sokrates’inin nasıl biri olduğunu ele alan bir çalışmanın olmaması dolayısıyla makalemizin bu alana katkı yapacağını umuyoruz.