Tarihsel, Kültürel ve Turizm Boyutuyla İçecekler, Gökhan Yılmaz, Editör, Detay Yayıncılık, Ankara, ss.261-272, 2023
Binlerce yıllık tarihi geçmişten, Orta
Asya’dan Anadolu’ya, Kuzey Afrika’dan Karadeniz civarı ile Doğu Avrupa’ya kadar
geniş bir coğrafyadan beslenen ve kümülatif özellikler
taşıyan Türk kültüründe çorbadan tatlıya kadar birçok kategoride örnekler bulunur.
Bu kategorilerden birisi olan içecekler ise bu kitapta çoğu örneğini detaylı
olarak okuyor olduğunuz çeşitleri bünyesinde barındır. Geçmişte Orta Asya
civarında Türk içeceklerinin daha çok hayvan sütünden imal edildiği bilinir. Bu
coğrafyada at ile birlikte keçi, koyun, sığır, deve ve geyik yetiştirilir.
Yetiştirilen bu hayvanların eti, derisi, yünü ve sütü kullanılır. Hayvanların
sütü doğrudan içildiği gibi tereyağı, yoğurt peynir çeşitleri ile ayran ve
kımız gibi çeşitli içecekler yapılır. Kımız kısrak sütünün fermente edilerek
hazırlanmasıyla elde edilen özgün bir içecektir[i],
[ii].
İster bitki ister hayvan kaynaklı olsun,
fermente edilmiş yiyecek ve içecekler dünyanın birçok yerinde insanların
beslenmesinde önemli bir rol oynar. Fermente gıdalar sadece önemli besin
kaynakları sağlamakla kalmaz, aynı zamanda sağlığı koruma ve hastalıkları
önleme konusunda da büyük potansiyele sahiptir. Laktik asit bakterileri ve mayalar,
geleneksel fermente gıdalarla ilişkili başlıca mikroorganizma grubudur[iii].
Bu özelliklerle beraber tarihi geçmişi, geleneksel özellikleri ve ilişkili
ritüelleriyle kımız dikkat çeker. Turizm bağlamında gastronomik turizm ürünleri
ve gastronomi turizmi kapsamda da farklı yiyecek ve içeceklerin
deneyimlenebilmesi göz önüne alındığında nadiren ele alınan kımız içeceğini
inceleme gerekliliği ortaya çıkar. Bu bölümde alkollü içecekler kategorisinde
ele alınan kımızın farklı açılarından değerlendirilmesi amaçlanır. Bölüm
içerisinde kımızın tanımına, genel özelliklerine ve üretim sürecine, tarihsel
serüvenine, kültürel özelliklerine ve gastronomik turizm ürünü olma
potansiyeline değinilir.
[i]
Durmuş, İ. (2014). Türk Kültür
Çevresinde Kımız. Milli Folklor, 26(104), 75-84.
[ii] Mandaloğlu, M. (2014). Bozkır Türklerinde Ekonominin
Hayvancılık ve Tarıma Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum
Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 75-93.
[iii] Kabak, B., & Dobson, A. D. W. (2011). An Introduction to
the Traditional Fermented Foods and Beverages of Turkey. Critical Reviews in
Food Science and Nutrition, 51(3), 248-260. https://doi.org/10.1080/10408390903569640