Research Information System
8. Uluslararası Katılımlı Ulusal Disiplinerarası Erken Çocuklukta Müdahale Kongresi (UDEMKO2025), Eskişehir, Turkey, 24 - 27 April 2025, pp.306, (Summary Text)
Kültürel miras alanları tarih, sanat ve kimlik depoları olarak tanımlanan; geçmişi anlamaya vetoplumsal değerleri şekillendirmeye açılan kapılar olarak hizmet eden merkezler olaraktanımlanmaktadır. Özel gereksinimleri olan bireylerin bu alanlara katılımı sadece bir kapsayıcılık meselesi değil, kültürel eğitim ve zenginleşmeye evrensel erişimin temel bir yönü olarak ifade edilmektedir. Bu katılım, kültürel mirasın tüm toplumsal kesimler tarafından korunmasını ve takdir edilmesini sağlayarak çeşitlilik ve kapsayıcılık için bütüncül bir takdiri teşvik etmektedir.Dolayısıyla özel gereksinimli bireylerin kültürel miras alanlarına erişiminin desteklenmesi adına gerçekleştirilen iyi uygulama örneklerinin incelenmesi hem var olan uygulamaların geliştirilmesine hem de yeni uygulamaların oluşturulabilmesine hizmet edecektir. Özelgereksinimli bireylerin kültürel miras alanlarına katılımının artırılmasında on iyi uygulama örneğini inceleyerek uygulamaların odaklandıkları uyarlamaların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Durum çalışması olarak desenlenen araştırmada odaklanılan kültürel miras alanları ölçüt örnekleme tekniğine göre; a) Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün erişebilir örnek müzeleri içinde yer alması, b) özel gereksinimli ziyaretçilere yönelik sunulan uyarlamalara ilişkin rapor veya diğer bilgilendirici içeriklerde detaylı bilgi sunması ölçütleri uyarınca belirlenmiştir. Buna göre Louvre, British Museum, Metropolitan, Prado, Rijkmuseum, Vatikan Müzesi, Çin Ulusal Müzesi, Hermitage Müzesi, Akrapolis Müzesi, Ontario Sanat Galerisi incelenmiştir. Müzelere ait erişebilirlik dökümanları (web siteler, raporlar, tanıtım broşürleri, müze haritaları) incelenmiş ve araştırmacılar tarafından geliştirilen Kültürel Miras Alanı Erişlebilirlik Kontrol Listesi ile değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda iyi uygulama örneklerinin yoğunlukla duyusal yetersizliklere yönelik uyarlamaları (Braille haritalar, sesli betimlemeler, uyarlanmış yürüyüş yolları) barındırdığı; evrensel tasarım ilkeleri uyarınca fiziki düzenlemeler (erişebilir rampalar gibi) içerdiği görülmüştür. Ancak uyarlamalar içerisinde erişilen içeriğe ilişkin uyarlamaların (basitleştirilmiş açıklamalar gibi) son derece sınırlı olduğu görülecektir. Yetersizlik türü özelinde bakıldığında içeriğe erişim açısından özellikle öğrenme güçlüğü, otizm spektrum bozukluğu, zihin yetersizliğinden etkilenmiş özel gereksinimli bireylere yönelik uyarlamaların sınırlı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca dijital erişebilirlik (sanal müze, web sitesi erişebilirliği gibi) uyarlamaların fiziki uyarlamalara oranla nispeten sınırlı olduğu görülmüştür. Sonuçlara göre özellikle kültürel miras alanları içerisinde içeriğe erişim ile ilgili uyarlamalara gereksinim duyulduğu söylenebilir. Ayrıca özellikle Braille haritalar, sessiz saatler/alanlar, uyarlanmış yürüyüş yolları, sesli betimlemeler, basitleştirilmiş altyazılar gibi uyarlamaların yaygınlaştırılması önerilebilir.