Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.12, sa.1, ss.183-194, 2024 (Hakemli Dergi)
Consul’ler, kralın yerini ve yetkilerini alan ilk magistratus’lardır. Consul’lük makamı “cursus honorum”- daki ulaşılabilecek en yüksekteki magistratus’luk makamıdır. Bu makamda birbirine eşit yetkilere sahip iki consul yer almıştır. Comitia Centuriata tarafından bir yıl görev yapmak üzere seçilmişlerdir. Roma Hukuku’nda consul seçilebilmek için yaş, sınıf, süre ve gerekli magistratus’luk makamlarında görev almış olma gibi çeşitli koşullar belirlenmiştir. M.Ö. 367 yılına kadar sadece patricius’lar consul olabilmekteyken; Lex Licinia Sextia ile plebs’lerin de bu makama gelebilmesi kabul edilmiştir. Görevlerini, “birlikte yönetme (collegialitas)” ve “yıllık olma (annuitas)” ilkelerine dayanarak yürütmüşlerdir. Sahip oldukları impreium yetkisi ile Roma Devleti’ni Senatus ve Comitia’larla iş birliği içinde yönetmişlerdir. İlk zamanlarda devletin, idari, askeri ve yargısal bütün yetkilerini kendilerinde toplamışlardır. İlerleyen süreçte farklı magistratus’lukların kurulmasıyla bazı yetki ve görevlerini yeni kurulan magistratus’luklara devretseler de her zaman üst düzey devlet görevlisi statüsünü ve önemini korumuşlardır. Cumhuriyet Dönemi idaresine karakteristik özelliğini veren önemli bir magistratus’luk makamı olmuştur. Hatta Roma’nın kronolojik tarihinde Cumhuriyet Dönemi, “Consul’ler Dönemi” olarak adlandırılmıştır. Consul’lerin hukuki statüsünün ortaya konulması Cumhuriyet Dönemi anayasal düzenin anlaşılması açısından da önemlidir.