Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dünyada Yeni Oluşumlar ve Türk Dünyası, Hazar Üniversitesi, Baku, Azerbaycan, 29 Mayıs - 02 Haziran 2009
Türk Cumhuriyetlerinin ekonomileri büyük ölçüde petrol, doğalgaz, pamuk, altın, alüminyum gibi hammadde ve doğal kaynakların ihracatına dayanmaktadır. Söz konusu Cumhuriyetler SSCB dönemindeki merkezi planlama sistemi içinde diğer cumhuriyetlerin ihtiyaçlarını karşıladığı için çok fazla dış ticaret deneyimine sahip değillerdi. Bu nedenle bağımsızlığın ilk yıllarında dış ticaret hacmi daralmıştır. Bağımsızlığın ilk yıllarındaki düşüş ve 1998’deki Rusya Krizi’nin etkisiyle 2000 yılına kadar olan dönemde, ülkelerin ekonomik büyümesine paralel olarak dış ticaret çok fazla gelişmemiştir. 2000 yılından sonraki dönemde bütün ülkelerin hem ihracatı hem de ithalatı önemli oranda büyümüştür. Bilhassa Kazakistan ve Azerbaycan’ın dış ticareti önemli artış göstermiştir. Bu ülkeleri Türkmenistan ve Özbekistan izlemiştir. Kırgızistan diğer cumhuriyetler gibi petrol ve doğalgazda karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmadığı için ihracatını çok fazla geliştirememiştir. Liberal dış ticaret politikası nedeniyle ithalat hızla genişlemiş ve dış ticaret dengesindeki açık artmıştır. Bölgede dış ticaretin önündeki engeller yetersiz ulaşım altyapısı, denizyolu ile ulaşımın olmaması veya sınırlı olması, gelişmiş pazarlara uzaklık, yüksek tarife ve tarife dışı engeller ve bazı ülkelerdeki içe dönük ve korumacı (özellikle dış ticaret) politikalardır. Bölgesel girişimlerin ticaret yaratma potansiyeli, bölge ülkelerin büyük ölçüde benzer gelişmişlik düzeyinde olmaları ve aynı ürünlerde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmaları nedeniyle sınırlı kalacaktır. Bölgesel örgütlere üye ülkeler arasındaki ticaret, Avrupa Birliği (AB) ile karşılaştırıldığında, oldukça düşük düzeydedir. Bölgede ticaretin geliştirilebilmesinin ilk şartı hammaddeye ve doğal kaynaklara bağlı dış ticaret ve ekonomik yapının değiştirilmesidir. Son olarak ise sanayileşme ve gelir düzeyinin arttırılmasıdır.