IX. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Ordu, Turkey, 11 - 14 May 2017, pp.1-2
İlkokuma
yazma programlarının hedeflediği amaçlara ulaşabilmede, okuma yaklaşımları önemlidir.
Yaklaşımlar, öğrencilerinin okuma yazma becerilerinin gelişimi için gerekli öğretici
adımların belirlemesine yardımcı olmaktadır. Yaklaşımlarla birlikte kullanılan
etkinlikler, stratejiler, öğretmenin
deneyimi ve sınıf etkileşimi ilkokuma yazmanın öğrenilmesinde ve gelişiminde
önem taşımaktadır. Türkiye’de, 2006 yılında ilkokuma yazma yaklaşımı olarak
“Ses Temelli Cümle Yöntemi”ne geçilmiştir. Bu bildirinin amacı, ilkokuma yazma
sürecinde işitme kayıplı öğrenciler için Ses Temelli Cümle Yöntemi temelinde
hazırlanan etkinlikler ve bu etkinliklerin kullanımı ele alınmıştır.
Ses
Temelli Cümle yönteminde, ilkokuma yazma öğretimine seslerle başlanmaktadır.
Anlamlı bütün oluşturacak birkaç ses verildikten sonra, seslerden hecelere,
kelimelere ve cümlelere ulaşılmaktadır. Program, kısa sürede cümlelere
ulaşılacak şekilde düzenlenmiştir. Kılavuz kitapta etkinlikler; dinleme,
konuşma, okuma, yazma, görsel okuma ve görsel sunu olmak üzere beş öğrenme
alanı ile iç içe olacak şekilde yapılandırılmıştır. Ses Temelli Cümle Yöntemi;
harf ses ilişkisinin kolay kurulabilmesi, çözümlemenin daha kolay
gerçekleşebilmesi, doğru telaffuza ve akıcılığa katkı sağlaması gibi
avantajlara sahiptir. Bununla birlikte
çeşitli araştırmalarda, bu yöntemin sınırlılıkları arasında öğrencilerin
sesleri karıştırmaları ve okuduklarını anlamakta zorlandıkları gösterilmektedir.
Bu zorluklar, işitme kayıplı çocuklar için de geçerlidir. İşitme kayıplı
çocuklar, okumayı öğrenme sürecinde işiten akranlarıyla aynı aşamalardan
geçmekte, ancak işitme kaybına bağlı olarak
dil gelişimindeki gerilikten dolayı okuma becerilerinin gelişiminde de gecikme
yaşamaktadırlar. İşitme kayıplı çocukların çözümleme ve okuduğunu anlama
becerilerinde yaşadıkları zorlukların en aza indirilmesinde, sınıfta uygulanan etkinlikler
ve bu etkinliklerin çeşitliliği önemli bir yer tutmaktadır. İlkokul 1. sınıf
öğretmen kılavuz kitaplarında; dinleme, sesi hissetme, sesi ayırt etme,
cümlelere ulaşma, görsel okuma, metin oluşturma etkinlikleri yer almaktadır. Bu
etkinlikler işitme kayıplı çocuklarla gerçekleştirilen ilkokuma yazma
uygulamalarında da kullanılmaktadır. Bununla birlikte işitme kayıplı çocukların
dinleme, konuşma, okuma, anlama becerilerinin gelişimini desteklemek amacıyla
etkinliklerin çeşitlendirilmesi, dinleme metinlerinin kolaylaştırılması, görsel
materyallerin kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle resimlerle desteklenmiş
tekerlemeler, dil düzeyi uyarlanmış hikayeler metinlerinin okunması, hikaye
anlatma, öğrencinin sözcük dağarcığına göre hazırlanan sesi ayırt etme
etkinlikleri, seslerin ardından verilen cümleler ve resimleri, seslere göre hazırlanmış
dinleme, ayırt etme, okuma, anlama sözcük bankaları, işitme kayıplı çocuklarla
gerçekleştirilen ilkokuma yazma uygulamalarında kullanılabilmektedir.
İşitme
kayıplı çocuklar için etkinliklerin görsel materyalle desteklenmesi, çocuğun
sözcüğün, cümlenin ve olayların anlamına ulaşmasına fırsat vermekte ve ilkokuma
yazma çalışmalarına aktif olarak katılmasını, sözcük dağarcığının
zenginleşmesini, var olan bilgi ve deneyimlerini kullanmasını sağlamaktadır.
Tekerlemeler, sesbilgisel farkındalığın gelişimini desteklemekte, hikaye
kitapları olayları anlatma, ilişki kurma, tahmin etme gibi okuma yazma
stratejilerinin öğrenilmesine hizmet etmektedir. Bu bildiride, Ses Temelli
Cümle Yönteminin uygulanması sırasında kullanılan öğretmen kılavuz kitabındaki
etkinlikler ile işitme kayıplı çocuklar için hazırlanan farklı etkinlikler
açıklanacaktır.