Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar İlleri Yüzey Araştırmasında Bulunan Pişmiş Toprak İdollerden Birkaç Örnek


Sivas H.

Muhibbe Darga Armağanı, Taner Tarhan,Aksel Tibet,Erkan Konyar, Editör, Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul, ss.427-436, 2008

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Mesleki Kitap
  • Basım Tarihi: 2008
  • Yayınevi: Sadberk Hanım Müzesi
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.427-436
  • Editörler: Taner Tarhan,Aksel Tibet,Erkan Konyar, Editör
  • Anadolu Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ESKİŞEHİR, Kütahya ve Afyonkarahisar illerinde 2Oo1 yılından beri Doç. Dr. Taciser Sivas başkanlığındaki bir ekip tarafindan arkeolojik yüzey araştırmaları

sürdünilmektedir. Özellikle 2OO4 ve 2OO5 yıllarında Eskişehir il sınırlan içinde yapılan yüzey araştırmasında çok sayıda pişmiş toprak insan ve hayvan figürini ile idol ele

geçirilmiştir. Burada yüzey buluntusu olmalan nedeniyle tümü kırık ve eksik durumda ele geçirilmiş olan yedi adet kadın şeklinde idol tanıtılacaktır.

İnsan biçiminde tasvir edilen küçük heykelcikler Eskiçağ'da pek çok yerleşim yerinde yapılmış ve kullanılmıştır. Bu küçük heykelciklere figürin denilmiştir. Bunlar

arasındaki kadın figürinlerinin genellikle "bereket tanrrçası" ya da "ana tanrıça"yı simgelediği düşünülmektedir. Üst Paleolitik Çağ'dan itibaren kadın figürinleri yapılmaya

başlanır. Bu dönemdeki gebe kadın heykelcikleri, insan nüfusunun çoğalması ile ilişkili olmalıdır. Özellikle Neotitik Çağ'da üretime geçiş ile birlikte birdenbire kadın figürinlerinde

artış görülür. Bu arhşın nedeni konusunda en yaygın inanış "toprak ve kadının" özdeşleştirilmesi, kadının doğurganlığı ile tanmın/toprağın bereketi arasındaki ilişkidir.

Bu nedenle de figürinlerde kadın çıplak ve cinsel orğanları abartılı olarak gösterilmiştir. Neolitik Çağ'ın sonlarından itibaren figürinlerde stilizasyon gönilmeye başlarur, baş,

boyun gövde ve ayaklar yassılaşır, detaylar gösterilmez. Böylece ortaya çıkan idoller, Kalkolitik Çağ ve İlk lunç Çağı'nda figürinlerin yanında bir başka buluntu ğrubunu

oluştururlar. İdollerin çok miktarda yapılmış ve kolay taşınır olması, evlerde, avlularda ve hatta mezarlık]arda bulunması onların, Ana Tanrıça olarak tapınılmasının yanrnda

kötü ruhlardan korunmak amacıyla muska, nazarhk olarak da kullanılmış olabileceğini düşündürmektedir.