Dijital Gece Vardiyası: Sosyal Medyada Uzun Süre Gezinmek Zihnimizde Nasıl Bir Etkide Bulunur?


Yüksel E.

Ege 13th Internatıonal Conference on Socıal Scıences , İzmir, Türkiye, 13 - 15 Haziran 2025, cilt.13, ss.2032-2063, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 13
  • Basıldığı Şehir: İzmir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.2032-2063
  • Anadolu Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Dijital çağda sosyal medya kullanımı, özellikle gece geç saatlerdeki amaçsız kaydırma (doomscrolling) davranışı, bilişsel ve duygusal süreçlerde bozulmalara yol açabilmektedir. Mevcut çalışmalar, bu davranışın uyku kalitesi ve anksiyete üzerindeki etkilerine odaklanırken, zihinsel bulanıklık (mental fog), bastırılmış anıların rüyalarla geri dönüşü ve sosyal medya içeriğinin bilinçaltını tetikleme mekanizmaları yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışma, gece sosyal medya kullanımının "zihinsel çorba" metaforuyla tanımlanabilecek kaotik etkilerini psikanalitik iletişim çalışmaları perspektifiyle ele almayı amaçlamaktadır. Araştırmanın hedefleri; zihinsel dağınıklık ve duygusal regülasyon bozukluklarıyla ilişkisini (1), rüyaların içeriği ve yoğunluğu üzerindeki etkisini (2), bastırılmış anıların dijital tetikleyicilerle geri dönüş dinamiklerini ortaya çıkarmaktır. Nitel bir tasarımla bu çalışmada, fenomenolojik yaklaşımla, 15 katılımcıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılacaktır. Örneklem grubu psikoloji, psikiyatri ve iletişim bilimleri alanından uzman 5 kişi ve 18-35 yaş arası, gece geç saatlerde en az 1 saat sosyal medya kullanma alışkanlığı olan 10 kişi ile oluşturulacaktır. Görüşmelerde a) gece dijital ritüelleri, b) rüya içeriklerinin değişimi, c) zihinsel bulanıklık tanımları, d) bastırılmış anıların geri dönüşü sorgulanacaktır. Görüşme metinleri, içerik analizi ile değerlendirilecektir. Çalışmada elde edilen bulguların sosyal medyanın psikanalitik etkilerine dair genel bir kavramsal çerçeve sunması, dijital wellbeing tartışmalarına "gece vardiyası" (digital night shift) metaforuyla katkı sağlaması, zihinsel bulanıklık ve dijital anımsatıcılar arasındaki ilişkiyi ortaya koyması beklenmektedir.