Akademik Veri Yönetim Sistemi
34. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, Ankara, Türkiye, 23 - 26 Ekim 2024, ss.545-548
İşitme, kişilerarası iletişimin temel öğelerinden biri olmakla birlikte konuşma ve okuryazarlık becerilerinin gelişimi açısından temel unsurlardan biridir. İşitme sürecinin herhangi bir aşamasında meydana gelen aksaklık normal işitmenin gerçekleşmesini engellemekte, işitme kaybının oluşmasına neden olmaktadır. Hem ülkemizde hem de dünyada teknolojinin gelişmesi, yeni doğan işitme taramaları ile erken teşhis ve erken eğitim müdahaleleriyle birlikte kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi alan işitme kayıplı bireylerin sayısında artış görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre tüm dünyada 1,5 milyardan fazla işitme kayıplı birey bulunmakta ve işitme kaybı, bu bireylerin 430 milyonunun dil ve iletişim becerilerinin gelişimini sınırlandırmaktadır. İşitme kayıplı bireylerin sosyal, iletişimsel ve eğitsel olarak gelişimlerine katkı sağlamak için akranları ile birlikte eğitim almaları önem taşımaktadır. Bu durum işitme kayıplı bireylerin eğitiminde kaynaştırma/bütünleştirme eğitiminin katkısını ortaya koymaktadır. Geçmişten günümüze kaynaştırma/bütünleştirme eğitiminin tanımlarına bakıldığında özel gereksinimli bireylerin akranları ile birlikte eğitim almalarının yanı sıra bu eğitimin mutlaka destek eğitim hizmetleri sağlanarak sunulması gerektiği ifade edilmektedir. Destek eğitim hizmetlerinin, kaynaştırma/ bütünleştirme yoluyla eğitimde başlangıçtan günümüze yasal düzenlemelerde sürekli olarak yer alması; kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi ile destek eğitim hizmetlerinin ilişkisel boyutunu ortaya koymakta, kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarının başarıya ulaşabilmesi için gerekli ön koşullardan birinin destek eğitim hizmetlerinin sağlanması olduğunu göstermektedir. Destek eğitim hizmetleri, kaynaştırma/bütünleştirme öğrencisine ya da kaynaştırmayı/bütünleştirmeyi gerçekleştiren öğretmene ihtiyaç durumunda hem kaynaştırma/bütünleştirme öğrencisine hem de öğretmene sağlanan özel eğitim hizmetleridir. Alan yazında kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarında sunulabilecek destek eğitim hizmetlerinin genel olarak özel eğitim danışmanlığı (iş birliği ile danışmanlık), iş birliği ile öğretim (sınıf içi yardım) ve destek eğitim odası (kaynak oda) uygulaması şeklinde sınıflandırıldığı görülmektedir. Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğimizde destek eğitim odası hizmetinin yasal dayanağı bulunmasına rağmen özel eğitim danışmanlığı ve sınıf içi yardım destek hizmetleri ile ilişkilendirebileceğimiz yasal dayanakların sınırlı olduğu görülmektedir. Konuya ilişkin alan yazın incelendiğinde işitme kayıplı bireylerin destek eğitim hizmetlerine yönelik mevcut sorunların devam ettiği, işitme kayıplı bireylere okul içi ve okul dışında sağlanan destek eğitim hizmetlerinin bir arada incelendiği çalışmaların olmadığı, konu ile ilgili işlevsel çözüm yolları içeren araştırmalara ve nasıl sorusunun yanıtlanmasına yönelik yol gösterici durum çalışmalarına ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Mevcut durumdan hareketle bu araştırma, kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi alan işitme kayıplı orta okul öğrencisinin destek eğitim hizmetleri sürecinde yaşadığı sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini ortaya çıkararak, kaynaştırma eğitimi alan işitme kayıplı orta okul öğrencilerinin destek eğitim hizmetlerinin niteliğini arttırmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda; 1) Kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi sürecinde işitme kayıplı ortaokul 6. sınıf öğrencisine sağlanan destek eğitim hizmetleri nelerdir? 2) Sağlanan destek eğitim hizmetlerine yönelik: a) İşitme kayıplı öğrencinin görüşleri nelerdir? b) Anne ve babanın görüşleri nelerdir? c) Öğretmen ve yöneticilerin görüşleri nelerdir? 3) Destek eğitim hizmetlerinden Özel Eğitim Danışmanlığı ve Sınıf İçi Yardım hizmetine yönelik görüşler nelerdir? 4) Destek eğitim hizmetleri sürecinde yer alan paydaşlar arasında iş birliği çalışmaları nasıl sağlanmaktadır? sorularına yanıtlar aranmıştır. Bu araştırma ile orta okulda kaynaştırma/bütünleştirme ortamında eğitim alan işitme kayıplı öğrencinin ve eğitiminden sorumlu paydaşların, destek eğitim hizmetlerine yönelik güncel durumları betimlenirken yaşanan sorunlara yönelik yanıtlar aranmıştır. Kaynaştırma/Bütünleştirme eğitimi alan işitme kayıplı bireylerin, ilkokulda destek eğitim süreçlerinden daha yoğun yararlandığı ancak orta okulda sağlanan desteklerin azalması ile başarılarındaki düşüşlerin lise ve üniversiteye katılma oranlarında da azalmalara neden olduğu görülmektedir. Yapılan bu çalışmanın kaynaştırma/bütünleştirme eğitimine devam eden orta okul öğrencisine sağlanan destek eğitim hizmetlerinin mevcut durumunu ortaya koyarak çözüm önerileri geliştirmesi, orta okulda sunulan destek eğitim hizmetlerinin niteliğinin arttırılmasına katkı sağlayarak işitme kayıplı bireylerin lise ve üniversiteye katılma oranlarını arttıracağı düşünülmektedir. Araştırma bulgularının işitme kayıplı öğrencilere, ebeveynlere, eğitim sürecinde yer alan tüm öğretmen ve yöneticilere sunulacak destek eğitim hizmetlerinin niteliğinin arttırılması için bilimsel katkı sağlayacağı düşünülmektedir.