Akademik Veri Yönetim Sistemi
SÖYLEM, sa.17, ss.42-54, 2023 (Hakemli Dergi)
Öz
Sovyet dönemi Dilbilimsel Çeviri Kuramının doğuşu XX. yüzyılın ortalarıyla tarihlendirilir ve A. V. Fedorov, Ya. İ. Retsker gibi isimlerle bağdaştırılır. Bu araştırmacıların çalışmalarında temeli atılan dilbilim kökenli çeviri kuramı 70’li yıllardan itibaren V.N. Komissarov, A.D. Şveytser, L.S. Barhudarov gibi isimler tarafından geliştirilmiş, daha ayrıntılı ve kapsamlı hale getirilmiştir. Bu araştırma, Vilen Naumoviç Komissarov’un Çeviri Kuramı: Dilbilimsel Bakış Açısı (Teoriya Perevoda: lingvistiçeskiye aspektı, 1990) başlıklı kitabında önerdiği çeviri normu kavramını, normların sınıflandırmasını ve hiyerarşisini temel alır. Çalışmada Komissarov (1990), Nord (1991), Chesterman (1993), Toury (1995) tarafından önerilen norm nosyonları yapı ve tanım açısından karşılaştırılmış, benzerlikler ve farklılıklar saptanmıştır. Sonuç olarak normun sosyokültürel doğası bütün kuramcılar tarafından kabul edilen bir gerçek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, Batı ekolünün çeviri normuna ve genel olarak çeviriye bakışı bir derece daha kültürel ve tarihsel iken Komissarov’un norm çerçevesinin daha dil odaklı olduğu anlaşılmıştır. Başlıca fark ise çeviri-norm-eşdeğerlik ekseninde tespit edilmiştir.
Anahtar sözcükler: Çeviri normu, eşdeğerlik, Komissarov, Toury, Chesterman, Nord
Abstract
The emergence of Soviet Linguistic Translation Theory dates to the middle of the 20th century and usually associates with the names of A. V. Fedorov and Ya. I. Retsker. Since the 70s, the linguistic perspective has been developed and grown more detailed and comprehensive in the works of scholars like V.N. Komissarov, A.D. Şveytser, and L.S. Barhudarov. This research is based on Vilen Naumovic Komissarov's concept, classification, and hierarchy of the translation norm(s), presented in his book Translation Theory: The Linguistic Perspective (1990). In this study, the structures and definitions of the translation norm by Komissarov (1990), Nord (1991), Chesterman (1993), and Toury (1995) were compared to establish the major differences and similarities. The sociocultural nature of the concept is a fact accepted by all theorists. However, while the Western school's approach to the concept of norm and the translation is, in general, more cultural and historical, Komissarov's norm framework is to a certain extent more language-oriented. The principal difference takes place on the translation-norm-equivalence axis.
Keywords: Translation norm, equivalence, Komissarov, Toury, Chesterman, Nord