Her Yönüyle Ramazan’da Sağlıklı Beslenme, Ersoy Gülgün,Büyükuslu Nihal,Öztürk Rabia İclal, Editör, İstanbul Medipol Üniversitesi Yayınları, İstanbul, ss.185-196, 2023
Orta Asya’dan Cumhuriyet dönemine kadar, Türk
kültüründe ramazan dikkat çekici özellikler taşımaktadır. Osmanlı iftar
sofraları iki bölümde gerçekleşmiştir. İlk kısmında yalnızca su ve iftariyelik bulunurdu.
İftariyelik olarak çoğu zaman kahvaltılık gıdalar bulunurdu. İftariyelik ile
oruç açıldıktan sonra akşam namazı eda edilirdi. Namaz sonrası çorbayla başlayarak
yemekler sofrada yer edinir, iftar süreci bu yemeklerin tüketilmesiyle
tamamlanırdı. Bu çalışmada bir Osmanlı iftarı menüsü
oluşturulmuş, bir yetişkinin tahmini ortalama tükettiği miktarlar uzmanların
görüşleri alınarak belirlenmiştir. Bu yiyecek ve içeceklerin Beslenme Bilgi
Sistemi programı ile enerji ve besin ögeleri analizi yapılarak
değerlendirilmiştir. Ele alınan iftar
menüsünün 1550 kcal enerji içeriğinin %46’sının karbonhidratlardan, %38’inin
yağlardan ve %16’sının proteinlerden geldiği hesaplanmıştır. Bu zengin iftar
menüsü bireylerin günlük enerji ve protein gereksiniminin büyük bir kısmını tek
öğünde karşılamalarını sağlamaktadır. Yağ için önerilen değerlerin ise tamamı
bu örnek iftar menüsü ile alınabilmektedir. Ancak A vitamini, B12 vitamini ve
fosfor bakımından oldukça zengin olan ve gereksinimim tamamını karşılayan bu
öğün, C vitamini, tiamin, demir, kalsiyum ve posa gereksiniminin ise sadece
yarısını karşılayabilmiştir. İlerleyen çalışmalarda Osmanlı ramazanlarında hem
sahurda hem de iftarda tüketilen yiyecek ve içeceklerin standart tariflerinin
oluşturulması, enerji ve besin değeri açısından değerlendirilmesi
önerilmektedir.
From Central Asia to
the Republican period, Ramadan has remarkable features in Turkish culture.
Ottoman iftar tables were divided into two parts. In the first part of the
iftar tables, only iftar snacks and water were included. As soon as the fasting
with iftar meals, evening prayers were performed by getting up from the table.
After the prayer, the meals that started with the soup and then consumed the
main meal. In this study, an Ottoman iftar menu was created, and the estimated
average consumption of an adult was determined by taking the opinions of
experts. These foods and beverages were evaluated by energy and nutrient
analysis with the Nutrition Information System program. It has been calculated
that 46% of the 1550 kcal energy content of the iftar menu comes from
carbohydrates, 38% from fats and 16% from proteins. This rich iftar menu allows
individuals to meet most of their daily energy and protein needs in a single
meal. All of the recommended values for fats can be obtained with this sample
iftar menu. However, this meal, which is very rich in vitamin A, vitamin B12
and phosphorus and meets all needs, could only meet half of the need for
vitamin C, thiamine, iron, calcium and fiber. In future studies, it is
recommended to create standard recipes for foods and beverages consumed both in
sahur and iftar in Ottoman ramadan and to evaluate them in terms of energy and
nutritional value.