Nafakaya Uygulanacak Hukuka İlişkin 2007 tarihli La Haye Protokolü


Creative Commons License

Aygün M.

Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye, 21 - 22 Nisan 2016, ss.577-590

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Eskişehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.577-590
  • Anadolu Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Milletlerarası özel hukukta nafaka, sadece uygulanacak hukuk açısından değil, aynı zamanda nafakaya ilişkin kararların tanınması ve tenfizi, nafaka alacaklarının yabancı ülkelerde tahsili bakımından özellik arz eden önemli bir müessesedir. Keza Türkiye, Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı ile Birleşmiş Milletler bünyesinde nafakaya uygulanacak hukuk, nafakaya ilişkin kararların tanınması tenfizi ve nafaka alacaklarının tahsiline ilişkin olmak üzere beş çok taraflı uluslararası sözleşmeye taraf olmuştur.

Özellikle uygulanacak hukuka ilişkin uluslararası sözleşmelerin nafaka türleri bakımından ayrıma gitmesi; bu sözleşmelere çok fazla devletin taraf olmaması; sözleşmelerden bazılarının erga omnes nitelik taşımaması; erga omnes niteliğinde olanların da içeriğinde barındırdığı hükümler ile üye devletlere çekince ileri sürme imkânı tanıması ve ulusal mahkemelerin sözleşme hükümlerini dikkate almadan veya farklı yorumlayarak kararlar vermesi, bu alanda arzu edilen yeknesaklaşmanın tam anlamıyla sağlanamadığını göstermektedir. Nitekim, Türk mahkemelerinin önüne gelen yabancı unsurlu nafaka uyuşmazlıklarının çözümünde, sözünü ettiğimiz bu milletlerarası yeknesaklaştırmaların ürünü olan sözleşmeler ile iç hukuk düzenlemelerinde yer alan bağlama kuralları arasında gidip gelen karmaşık bir uygulamanın bulunduğunu söyleyebiliriz.

Milletlerarası unsurlu nafakaya ilişkin olarak, yeni gelişmeleri dikkate alan; daha çağdaş, rasyonel çözümler getiren düzenlemelere ihtiyaç bulunmaktadır. Bu bağlamda Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı çatısı altında, 2007 yılında, biri uygulanacak hukuka ilişkin, diğeri nafaka alacaklarının tahsiline ilişkin olmak üzere iki yeni sözleşme akdedilmiştir. Bunlar: “Nafaka Yükümlülüklerine Uygulanacak Hukuka İlişkin Protokol” ile “Çocuğun Desteklenmesi ve Aileye ilişkin Diğer Nafaka Alacaklarının Milletlerarası Tahsiline İlişkin Lahey Sözleşmesi”dir. Türkiye her iki düzenlemeye de taraf değildir.

2007 Lahey Protokolü uygulanacak hukuka ilişkin ilk sırada nafaka alacaklısının mutad meskeni hukukuna yer vermektedir. Ancak bu genel kurala bazı hallerde istisnalar da getirmektedir. Öte yandan, Protokolle getirilen en önemli yenilik, taraflara sınırlı da olsa uygulanacak hukuku seçme imkânı tanımasıdır. Bu Tebliğde, nafakaya uygulanacak hukuka ilişkin 2007 tarihli Lahey Protokolünün içeriği, Türkiye’nin taraf olduğu diğer Sözleşmelerden ayrılan yönleri, nafakaya ilişkin AB’nin 4/2009 no’lu Tüzüğü ile arasındaki ilişki ve Türkiye’nin bu Protokole taraf olup olmamasının gerekliliği üzerinde durulacaktır.