Akademik Veri Yönetim Sistemi
11. Ulusal Dil ve Konuşma Bozuklukları Kongresi, İstanbul, Türkiye, 19 - 21 Mayıs 2023, ss.126
Giriş: Çocuklarda dil bozukluğu prevelansı nüfusun yaklaşık %5-10 aralığında değişmektedir (Law vd., 1998; Norbury vd., 2016). Beyin hasarı, sensörinöral işitme kaybı, zihinsel yetersizlik ve genetik sendrom gibi farklılaşan bir “X” koşulu olan çocuklarda görülen dil bozukluğu için “X’e bağlı dil bozukluğu” teriminin kullanılması uygun görülmüştür (Bishop vd., 2017). Çocukluk çağında gelişim süreciyle birlikte herhangi bir biyomedikal neden olmaksızın ortaya çıkan dil bozukluğu ise ‘Gelişimsel Dil Bozukluğu’(GDB) terimi ile tanımlanmaktadır. Dil bozukluğu olan çocuklar dilin bileşenlerinde, yürütücü işlev becerilerinde,davranışsal, sosyal ve akademik konularda sorunlar yaşayabilmektedir (Bishop vd., 2017; Vugs vd., 2014). Çocuklar arasında yaygın olarak rastladığımız dil bozukluğuna yönelik farkındalık merak konusu olup Türkiye’de çocukluk çağı dil bozukluklarına ilişkin yapılmış toplumsal farkındalık çalışmaları sınırlıdır (Kement vd., 2022). Thordardottir ve Topbaş (2021) tarafından Avrupa’nın 18 ülkesinde yapılan farkındalık çalışmasında, dil bozukluğuna ilişkin farkındalığın düşük olduğu ve farkındalığın eğitim düzeyi, yaş ve gelir düzeyinden etkilendiği belirtilmiştir. Kement vd. (2022) tarafından yapılan çocukluk çağı dil bozukluğuna ilişkin toplumsal farkındalık çalışmasında ise çocukluk çağı dil bozukluğu terimi, çocukluk çağı dil bozukluğunun nedenleri ve bu bozukluğa sahip çocukların yaşadıkları sorunlar hakkında toplumun yetersiz bilgiye sahip olduğu belirtilmiştir. Amaç: Bu çalışmanın amacı 36-60 ay arası gelişimsel dil bozukluğu tanılı çocukları olan anneler ile tipik gelişim gösteren çocukları olan annelerin ‘çocukluk çağı dil bozukluğu’ terimine ve bu terimle ilişkili özelliklere ilişkin farkındalıklarının betimlenerek karşılaştırılmasıdır. Yöntem: Bu çalışmada betimsel araştırma modeli kullanılmıştır. Çalışmada yaşları eşitlenmiş dil bozukluğu olan çocukların anneleri (n=25) ve tipik gelişim gösteren çocukların annelerinden (n=25) oluşan iki katılımcı grubu yer almaktadır. Çalışma kapsamında Thordardottir ve Topbaş’ın (2021) COST projesi kapsamında geliştirdikleri anketin bazı soruları eksiltilerek kısa bir versiyonu kullanılmıştır. Yaş, eğitim düzeyi gibi demografik değişkenlerin de yer aldığı anket 16 maddeden oluşmaktadır. Ankette açık uçlu, çoktan seçmeli ve 3’lü Likert tipi soruların yer aldığı maddelere yer verilmiştir. Katılımcılardan elde edilen veriler Eskişehir ilinde yüz yüze, diğer illerde yaşayan anneler için ise online anket uygulanarak toplanmıştır. Bulgular & Sonuç: Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel analizleri SPSS 23 paket programı aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmayla elde edilmesi öngörülen sonuç, dil ve konuşma terapistlerinin dil müdahalesine ek olarak aile bilgilendirmesi yapmalarının önemli olduğu ve daha fazla farkındalık çalışmalarının yürütülüyor olmasının alanımıza katkı sağlayacağı yönündedir.
Anahtar Kelimeler: Çocukluk Çağı Dil Bozukluğu, Gelişimsel Dil Bozukluğu, tipik gelişim, toplumsal farkındalık, anket çalışması