Akademik Veri Yönetim Sistemi
Asos Congress 9. Uluslararası Hukuk Sempozyumu, Samsun, Türkiye, 24 - 26 Mayıs 2023, ss.307
Sigortacının Sözleşmenin Devamı Sırasındaki Aydınlatma Yükümlülüğü ve Yükümlülüğün İhlali Halinde Uygulanacak Yaptırım
Tam iki tarafa borç yükleyen özel hukuk sözleşmesi niteliğinde olan sigorta sözleşmesinin gerek kurulmasından önce gerekse devamı sırasında aralarındaki bilgi asimetrisinin ortadan kaldırılması amacıyla taraflara birtakım yükümlülükler getirmektedir. Bu hususta sigortacının bilgi eksikliğinin giderilmesine yönelik olarak sigorta ettirenin sigortacıya birtakım bilgileri vermesi eskiden beri yasal düzenlemeye sahiptir. Buna karşılık sigortacının sigorta ettirenin bilgi eksikliğini gidermesi amaçlayan aydınlatma yükümlülüğü son 30 yıl içinde ortaya çıkmış ve gelişmiş, bu gelişmeler neticesinde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 1423’üncü maddesiyle yasal düzenlemeye kavuşmuştur. sigortacının aydınlatma yükümlülüğü konusunda, TTK m. 1423 dışında 2020 tarihli Sigorta Sözleşmelerinde bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik’te (SSBİY) de düzenleme yapılmıştır.
Hem TTK m. 1423’te hem de SSBİY hükümlerinde sigortacının muhatabını gerek sigorta sözleşmesinin kurulmasından önce gerekse sözleşmenin yürürlükte olduğu süre boyunca aydınlatmakla yükümlü olduğu düzenlemiştir. TTK m. 1423/1’in ikinci cümlesinde sigortacı ve acentesi “poliçeden bağımsız olarak sözleşme süresince sigorta ilişkisi bakımından önemli sayılabilecek olayları ve gelişmeleri sigortalıya yazılı olarak açıklar” hükmüyle sigortacının sözleşmenin kurulmasından sona ermesine kadar yürürlükte bulunduğu sürece muhatabını aydınlatmakla yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Çalışmamızda sigortacının sözleşmenin devamı sırasındaki aydınlatma yükümlülüğü ve bu yükümlülüğünün ihlal edilmesi halinde uygulanacak yaptırım TTK m. 1423 ile SSBİY hükümleri esas alınarak incelenecektir. Bu kapsamda ilk olarak, sözleşmenin devamı sırasındaki aydınlatma yükümlülüğünün yükümlüsü, muhatabı, konu ve içerik bakımından kapsamı, ifa zamanı ve ifa şekli ele alınacaktır. İkinci olarak sözleşmenin devamı sırasındaki aydınlatma yükümlülüğünün ihlali halleri belirtildikten sonra, yükümlülüğün ihlal edilmesi halinde uygulanacak yaptırım, doktrinde ileri sürülen görüşler değerlendirilerek ele alınacaktır. Ayrıca tüm bu değerlendirmeler yapılırken Alman ve İsviçre hukukunda yer alan düzenlemelerden faydalanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sigorta Sözleşmesi, Aydınlatma Yükümlülüğü, Bilgilendirme Yükümlülüğü, Sigortacı, Sigorta Acentesi, Sigorta Brokeri, Sigorta Ettiren, Sigortalı.