The Evolution of Turkish Cuisine in the Last Century


Creative Commons License

Güldemir O., Yılmaz B. S.

in: 100 Years of Gastronomy in Turkey, Ankara Hacı Bayram Veli University's Gift Series for the 100th Anniversary of the Republic-IX, Fügen DURLU ÖZKAYA,Menekşe CÖMERT, Editor, Nobel Yayınevi, Ankara, pp.11-31, 2023

  • Publication Type: Book Chapter / Chapter Vocational Book
  • Publication Date: 2023
  • Publisher: Nobel Yayınevi
  • City: Ankara
  • Page Numbers: pp.11-31
  • Editors: Fügen DURLU ÖZKAYA,Menekşe CÖMERT, Editor
  • Anadolu University Affiliated: Yes

Abstract

Türk mutfağı Orta Asya’dan Cumhuriyet dönemine kadar kümülatif olarak zenginleşen, etkileşimlerle günümüze aktarılan ve tanınırlığı yüksek bir mutfaktır. Bu bağlamda 1040 tarihinde Dandanakan Muharebesi ve 1071 tarihinde Malazgirt Savaşı öncesi olan dönemde konar göçerliğin yoğun olduğu bilinmektedir. O dönemde Orta Asya coğrafyasından beslenen bir kültür bulunmaktadır.  Devamında ise Selçuklu ve Beylikler Dönemi’nde daha yerleşik ve büyük gruplar halinde, ekonomik, siyasi gücün etkileriyle güçlenen bir Türk mutfağı söz konusudur. Akabinde 1299 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde ise Anadolu, Karadeniz dolayları, Kuzey Afrika, Doğu Avrupa gibi dünyanın büyük bir bölümüne hâkimiyetin sağladığı güç ile mutfak kültürü de paralel ölçüde gelişmiştir. Nihayetinde 1923 yılında ilan edilen Cumhuriyet ile süregelen Türk mutfağı hem sentez özellikler hem de özgün bileşenler taşımaktadır. Çorbalardan köftelere, kebaplardan böreklere, turşulardan hoşaflara birçok kategoride birbirine eşdeğer zenginlik ve lezzette binlerce yemek çeşidi içermektedir. Ayrıca bu yiyecek ve içeceklerin ötesinde doğumdan ölüme kadarki geçiş dönemlerinde mutfakla ilgili ritüeller; dini, neşeli, özel günler; pişirme ve sunum teknikleri; saklama yöntemleri, mutfak ve yaşam alanları gibi kültür bileşenleriyle irdelenebilen yoğun özellikler de barındırmaktadır. Cumhuriyet Dönemi itibariyle Latin alfabesine geçiş; modern/Avrupai yaşam örnekleri; siyasi, ekonomik ve teknolojik gelişmeler Türk mutfağının son yüzyıldaki evrimini etkileyen başlıca faktörlerdir. Çağın sınırsızlığı, iletişim becerilerinin her geçen gün dönüşümü, ithalat ve ihracat hareketlilikleri, medya gibi faktörlerin etkileriyle de kültürel değişime paralel olarak mutfakta dönüşümün de süreceği öngörülmektedir.