Akademik Veri Yönetim Sistemi
Business & Management Studies: An International Journal, cilt.13, sa.1, ss.243-262, 2025 (Hakemli Dergi)
Önceki çalışmalar kıtlık etkisinin tüketici karar alma sürecindeki rolünü ele almış olsa da popüler ürünler bağlamında kıtlık etkisi, FOMO (kaçırma korkusu), anlık satın alma ve sürü davranışı arasındaki etkileşim kapsamlı bir şekilde incelenmemiştir. Bu çalışma, FOMO’nun kıtlık etkisi ile anlık satın alma arasında nasıl aracı rol oynadığını ve sürü davranışının bu süreci nasıl düzenlediğini araştırarak bu boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Bu karmaşık ilişkileri incelemek amacıyla, çalışma kıtlık etkisi ile anlık satın alma arasındaki ilişkide FOMO’nun aracılık rolü ve sürü davranışının bu dolaylı ilişki üzerindeki düzenleyici etkisini ele almaktadır. N=342 katılımcıyla gerçekleştirilen senaryo tabanlı anket çalışmasında, katılımcıların araştırma sırasında popüler olan ve sınırlı stokta sunulan bir ürüne verdikleri tepkiler değerlendirilmiştir. Araştırma hipotezleri, Hayes’in PROCESS Model 4 ve Model 5 yöntemleri kullanılarak test edilmiştir. Model 4, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki dolaylı etkisini incelemek amacıyla kullanılan bir aracılık analizine dayanırken; Model 5 ise bu dolaylı etkinin belirli bir moderatör değişken tarafından nasıl etkilendiğini araştırmaktadır. Bulgular, kıtlık etkisinin FOMO aracılığıyla anlık satın alma davranışlarını artırdığını göstermektedir. Kıt olduğu düşünülen ürünlerin tüketicilerde fırsatı kaçırma korkusunu tetiklediği ve bunun hızlı ve plansız satın alma kararlarına yol açtığı belirlenmiştir. Ayrıca, kıtlık ve anlık satın alma arasındaki dolaylı ilişkinin sürü davranışı tarafından anlamlı bir şekilde düzenlendiği görülmüştür. Sürü davranışı yüksek olan bireylerde kıtlık ve FOMO arasındaki etkileşim daha güçlüdür, bu da sosyal etkileşimlerin kıtlık kaynaklı satın alma baskısını artırdığını göstermektedir. Bu çalışma, tüketici davranışı literatürüne katkı sağlayarak kıtlık, FOMO ve sürü davranışı dinamiklerini S-O-R (Uyaran-Organizma-Tepki) modeli kapsamında ele almakta ve dijital kıtlık stratejilerinin sosyal etkileşim içindeki tüketiciler üzerindeki etkisini ortaya koymaktadır.